آثار و پیامدهاى منفى تعصب و لجاجت
تعصب و لجاج، آثار منفى شدیدى دارد که در زندگى انسانهاى متعصب و لجوج به زودى ظاهر مىشود.
1. تعصب یعنى وابستگى غیرمنطقى به شخص یا عقیده یا عادت و رسم خاصى؛ که حجاب ضخیمى بر دیده عقل انسان مىافکند، و او را از درک حقایق و خیر و شر و مصلحت و مفسده و عاقبت امور و پیدا کردن راه چاره، محروم مىسازد.
به همین دلیل در احادیث آمده، لجوج مدیریت و تدبیر ندارد، و در حالات شیطان ذکر شده که بهخاطر تعصب از درک بدیهیات واماند، و رشته عبودیت و بندگى را از گردن خویش برداشت و براى همیشه از درگاه الهى رانده شد.
2. تعصب و لجاجت، آتش سوزانى است که پیوندهاى وحدت و اتحاد را در جامعه بشرى مىسوزاند، و بذر نفاق و اختلاف را در میان افراد مىپاشد و نیروهایى را که باید صرف پیشرفت جوامع انسانى شود، به جنگ و ستیز با یکدیگر وامىدارد، به همین دلیل در حدیثى از امیرمؤمنان، امام على علیهالسلام مىخوانیم: «اللجاج ینتجالحروب و یوغرالقلوب»؛ لجاجت آتش جنگها را روشن مىسازد و دلها را پر از کینه و دشمنى مىکند.
3. تعصب و لجاج، سبب مىشود که دوستان از هم دور شوند و محبتها به عداوتها مبدل گردد.
4. تعصب و لجاج، یکى از عوامل مهم کفر است، و بسیارى از امتهاى پیشین تنها به این دلیل راه کفر را پیش گرفتند که تعصب و لجاج، نسبت به آیین نیاکانشان مانع پذیرش حق شد.
5. تعصب و لجاج، مایه درد و رنج و زحمت و ناراحتى است، چرا که سبب مىشود انسان مدتها و گاه سالیان دراز، در بیراهه سرگردان شود و چون به بنبست مىرسد، سرانجام خسته و وامانده، از راهى که رفته است باز مىگردد.
روى همین معنى، در حدیثى از امیرمؤمنان، امام على علیهالسلام مىخوانیم: «ثمرةاللجاج العطب»؛ ثمره لجاجت، شکستخوردن و هلاکت است.
و به همین دلیل غالباً مایه ندامت و پشیمانى است همانگونه که در احادیث اشاره شده که «آغاز لجاجت، جهل است و پایان آن ندامت!
6. تعصب و لجاجت در بسیارى از مواقع، کنترل امور را از اختیار انسان خارج مىسازد و او را به جاهایى مىکشاند که هرگز مایل به آن نبوده است. روى این جهت، در بعضى از احادیث اسلامى از امیرمؤمنان، امام على علیهالسلام نقل شده است که مىفرمایند: «لامرکب اجمح من اللجاج»؛ هیچ مرکبى سرکشتر از مرکب لجاجت نیست!
7. و بالاخره تعصب و لجاجت، هم دنیاى انسان را بر باد مىدهد و هم آخرت او را؛ چراکه در دنیا سرچشمه عداوتها و جدایىها و اشتباهات فراوان و از دست دادن آرامش مىشود و در آخرت سبب دورى از رحمت خدا، و این همان است که در روایت امیرمؤمنان، امام على علیهالسلام خواندیم: «اللجاج اکثرالاشیاء مضرة فىالعاجل والآجل»؛ لجاجت از همه چیز زیانبارتر است در دنیا و آخرت!
منبع: اخلاق در قرآن، جلد دوم
آیةاللهالعظمی مکارم شیرازى
Normal
0
false
false
false
EN-US
X-NONE
FA