آیت‌الله محمود رجبی در همایش کشوری دفتر ارتباطات فرهنگی
شبکه‌سازی، کلید نهادینه‌سازی گفتمان انقلاب در جامعه
همایش کشوری دفتر ارتباطات فرهنگی با عنوان «امتداد گفتمان امامین انقلاب»، با سخنرانی آیات رجبی و کعبی و به‌همت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در مجتمع یاوران ولایت قم برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، آیت‌الله محمود رجبی در این همایش، با تأکید بر امتداد گفتمان انقلاب اسلامی، بیان کرد: گفتمان‌سازی، زمانی مؤثر واقع می‌شود که بتواند به عمق جامعه نفوذ کرده و به افکار و احساسات عمومی شکل دهد و اگر ایده‌ای در دل مردم جای نگیرد، نه‌تنها تأثیرگذار نخواهد بود؛ بلکه صرفاً در سطح نخبگانی باقی می‌ماند.
عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری، با بیان اینکه یکی از نیازهای قطعی تداوم این مسیر، شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی منسجم و ولایت‌محور است، خاطرنشان کرد: باید گفتمان امامین انقلاب را از سطح نخبگان به متن جامعه آورد تا به مطالبه عمومی تبدیل شود که چنین مطالبه‌ای حتی از در اختیارداشتن بدنه اجرایی مهمتر است؛ زیرا می‌تواند ساختارها را به حرکت وادارد.
رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، با اشاره به فرمایش رهبر معظم انقلاب، افزود: اگر گفتمان در سطح جامعه نهادینه شود، دولت‌ها نیز ناگزیر در مسیر آن حرکت خواهند کرد که این بدان معناست که اصل تحوّل، با هدایت افکار عمومی آغاز می‌شود، نه صرفاً تغییر در دولت.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: گفتمان امامین انقلاب باید هم بُعد ایجابی داشته باشد و هم بُعد سلبی؛ این امر از یک‌سو موجب وحدت نیروهای انقلابی حول محور ولایت می‌شود و از سوی دیگر، مرز خودی و غیرخودی را شفاف می‌سازد.
این استاد حوزه علمیه، با تبیین مفهوم شبکه‌سازی، آن را ساختاری که بدون سلسله‌مراتب رسمی و بر پایه همدلی و هدفمندی شکل می‌گیرد، دانست و تأکید کرد: چنین شبکه‌ای باید برای تحقق گفتمان ولایت‌محور امام و رهبری تلاش کند.
آیت‌الله رجبی با استناد به سنت پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع)، شبکه‌سازی را یک راهبرد تاریخی و اسلامی دانست و گفت: قرآن نیز مؤمنان منسجم را عامل پیروزی اسلام می‌داند؛ از این‌رو، برای تداوم خط امام، باید تشکل‌یابی در جامعه جدی گرفته شود.
وی افزود: شبکه‌سازی متکی به هشت عنصر کلیدی است که نخست، فکر مرکزی یا همان ایده‌محوری است که در حال حاضر، «اسلام ناب به روایت امام و رهبری» مصداق آن است و دوم، مراجع فکری یعنی امام خمینی(ره) و رهبر انقلاب‌اند که خطوط این گفتمان را ترسیم کرده‌اند.
آیت‌الله رجبی عنصر سوم را نخبگان فکری که وظیفه تبیین و ترویج گفتمان را بر عهده دارند دانست و گفت: رسانه‌ها نیز در این مسیر نقشی جدی دارند. امام خمینی(ره) خود با پیام‌های شفاف و کوبنده، بُعد رسانه‌ای نهضت را رقم زدند.
عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: امروز نیز رسانه‌ها باید بازوی جهاد تبیین باشند و در برابر تحریف‌ها، آگاهی‌بخشی کنند. شبکه‌سازی تنها در صورتی مؤثر خواهد بود که گفتمان از تریبون‌ها به میان مردم برود و در رفتار و ذهنیت جامعه جاری شود.
رئیس مؤسسه امام خمینی(ره) گفت: اگر بتوانیم مردم را از تفسیرهای انحرافی گفتمان امامین انقلاب آگاه کنیم و این اندیشه را به باور و رفتار عمومی بدل سازیم، در مسیر تحقق اسلام ناب و ولایت‌فقیه موفق خواهیم بود.
حجاب و عفاف از جبهه‌های مهم جهاد تمدنی است
آیت‌الله عباس کعبی نیز در این همایش، اظهار کرد: جهاد تمدنی یک حرکت همه‌جانبه، هدفمند و هدایت‌شده برای عبور از ضعف‌های ساختاری، توقف توطئه دشمن و پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی است؛ این مسیر، بدون محوریت ولایت‌فقیه، از ابتدا بی‌ثمر خواهد بود.
عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری افزود: ولایت‌فقیه به‌عنوان قله عقلانیت و پیشران هویت دینی و انقلابی، ستون خیمه نظام اسلامی و راهنمای حرکت جبهه انقلاب در مقابل تهاجم همه‌جانبه نظام سلطه است و دشمن به‌خوبی دریافته که ولایت فقیه، مهم‌ترین مانع بر سر راه استیلای فکری و فرهنگی اوست؛ از همین‌رو، یکی از کانون‌های اصلی جنگ ترکیبی دشمن، تضعیف جایگاه رهبری دینی و ترویج بی‌هویتی سیاسی است.
ولایت‌فقیه؛ محور انسجام و میدان‌داری در جهاد تمدنی
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با اشاره به نقش راهبردی مردم و نیروهای مؤمن و انقلابی، تصریح کرد: همه عناصر جبهه انقلاب باید به صحنه بیایند و از حالت انفعال خارج شوند و در میدان جهاد تمدنی، زنان و مردان مؤمن، باید با تقسیم کار و نقش‌آفرینی هوشمند، تهدیدها را به فرصت و ضعف‌ها را به قدرت تبدیل کنند؛ اما هدایت این میدان بدون «ولایت‌فقیه» ممکن نیست.
وی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در ۱۴ خرداد، یادآور شد: عقلانیت امام خمینی(ره) بر دو اصل اساسی بنا شده بود؛ «ولایت‌فقیه» و «استقلال ملی» که این دو، پایه‌های حکمرانی اسلامی، جهاد تمدنی و طراحی مدل بومی پیشرفت‌اند و افزایش قدرت ملی، تقویت مقاومت عمومی و عبور از موانع درونی و بیرونی، تنها زمانی ممکن است که این دو رکن فعال بمانند.
از نظام‌سازی اسلامی تا نهادسازی فرهنگی
آیت‌الله کعبی تأکید کرد: جهاد تمدنی، صرفاً یک حرکت واکنشی نیست؛ بلکه به‌معنای نظام‌سازی بر اساس فقه حکومتی و مبانی اصیل اسلامی است و رهبر انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که باید نظامات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با اتکا به مبانی دینی تدوین شود. برنامه‌های توسعه و عدالت در کشور، باید بازتابی از این نظام‌سازی باشد.
وی افزود: نهادسازی اسلامی در عرصه تعلیم‌وتربیت، سبک زندگی، خانواده، عدالت اجتماعی و سلامت، یکی از پیامدهای مهم جهاد تمدنی است که در این فرآیند، ولایت‌فقیه به‌عنوان نقطه ثقل گفتمان‌سازی و انسجام‌بخشی عمل می‌کند.
انتقاد از الگوهای ناکارآمد اقتصاد دولتی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با انتقاد از الگوهای ناکارآمد سرمایه‌داری و اقتصاد دولتی، گفت: مدل اقتصادی جمهوری اسلامی بر مبنای نظریه «اقتصاد مقاومتی» طراحی شده است که بخشی از پروژه جهاد تمدنی به‌شمار می‌رود و در این الگو، «مردمی‌سازی اقتصاد»، «تفکیک مالکیت و مدیریت» و «مقابله با رانت و انحصار» جایگاه کلیدی دارد.
آیت‌الله کعبی خواستار سهیم شدن مردم در پروژه‌های بزرگ ملی، فعال‌سازی سرمایه‌داران خرد و بازمهندسی نهادهای اقتصادی مانند هلدینگ‌های وابسته به دولت شد و تأکید کرد: اقتصاد مقاومتی نباید در حد شعار بماند. تحقق آن نیازمند جهاد اقتصادی، نظارت میدانی و مطالبه‌گری هوشمند از نهادهای مسئول است.
صیانت از حجاب و عفاف نیاز به برنامه جامع فرهنگی و اقناعی دارد
این استاد حوزه علمیه، با اشاره به تهاجم فرهنگی غرب، حجاب و عفاف را یکی از جبهه‌های مهم جهاد تمدنی دانست و گفت: نباید با این مسأله صرفاً برخورد قانونی یا احساسی کرد. صیانت از حجاب، بخشی از حفظ هویت اسلامی و ایرانی است و نیاز به برنامه جامع فرهنگی و اقناعی دارد؛ ضمن اینکه سبک زندگی اسلامی باید به گفتمان غالب تبدیل شود.
وفاداری به ولایت‌فقیه و پاسداشت استقلال ملی، مرز میان خودی و غیرخودی
آیت‌الله کعبی با اشاره به پیامدهای جهاد تمدنی در عرصه بین‌المللی، گفت: یکی از کارکردهای بنیادین ولایت‌فقیه، به چالش‌کشیدن هژمونی آمریکا و طراحی یک نظم نوین جهانی بر مبنای توحید، عدالت و کرامت انسانی است و انقلاب اسلامی با هدایت رهبری دینی، توانسته است در مناسبات ظالمانه جهانی، شکاف ایجاد کند و افق جدیدی از مقاومت فعال را شکل دهد.
وی با بیان اینکه مخالفت صریح رهبری، با پروژه‌های آمریکایی مانند محدودیت‌های هسته‌ای، نشان از اقتدار تمدنی جمهوری اسلامی دارد، افزود: امروز استقلال ملی و ولایت‌فقیه، دو بال تحقق تمدن اسلامی بوده و جدایی‌ناپذیرند. بدون پشتیبانی از رهبری، عبور از چالش‌ها و تحقق پیشرفت غیرممکن خواهد بود.
باید در برابر جنگ‌شناختی هوشیار باشیم
دکتر فؤاد ایزدی هم در این همایش، با اشاره به نقش تعیین‌کننده فهم صحیح از سیاست‌های ایالات متحده آمریکا، اظهار کرد: تحلیل جایگاه و رفتار آمریکا در جهان و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از شاخص‌های مهم برای تمایز راه صحیح از مسیرهای انحرافی است.
وی افزود: در دهه نخست انقلاب، امام خمینی(ره) نگاه روشنی نسبت به ماهیت آمریکا داشتند و حتی افرادی که امروز در جریان اصلاح‌طلب شناخته می‌شوند، در آن دوره مواضع تندتری علیه آمریکا اتخاذ می‌کردند؛ اما با گذشت زمان، برخی از همین افراد، تصویری غیرواقعی و غیرتخصصی از روابط با آمریکا ارائه دادند و حتی سرمایه‌گذاری این کشور در ایران را پیشنهاد کردند؛ تحلیلی که نتیجه‌اش، چالش‌های بعدی در سیاست کشور بود.
ایزدی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که نگرش افراد نسبت به آمریکا بر «جهان‌بینی» آنان اثر مستقیم دارد، تصریح کرد: امروز هم برخی رسانه‌های بیگانه و فارسی‌زبان معاند با تکرار این گزاره که رئیس‌جمهور آمریکا خواهان مذاکره است و رهبر انقلاب مانع آن می‌شود، در حال اجرای پروژه‌ای شناختی برای وارونه‌نمایی حقایق هستند.
وی تأکید کرد: مشکل اصلی جمهوری اسلامی با آمریکا، ریشه در سیاست‌ها و عملکردهای این کشور دارد، نه در موضوعاتی همچون غنی‌سازی. آمریکا خود بارها از معاهدات بین‌المللی عبور کرده و از سویی دیگر با ترور نخبگان علمی ایران نشان داده که قابل‌اعتماد نیست.
ایزدی ادامه داد: امروز ایالات متحده در مسیر افول قرار گرفته و حتی کنفرانس امنیتی مونیخ نیز در گزارش سالانه خود با عنوان «پسا‌غرب»، به این افول اذعان کرده است. در این گزارش آمده است که قدرت و ثروت جهانی به سمت شرق در حال حرکت است؛ مسأله‌ای که نشان از تغییر نظم جهانی دارد.
کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه جنگ‌شناختی دشمن به‌ویژه از سوی دولت‌مردان آمریکایی باهدف القای ناکارآمدی جمهوری اسلامی دنبال می‌شود، تصریح کرد: باید مراقب باشیم تا در دام تبلیغات هدفمند آنها نیفتیم و تحلیل‌های‌مان نسبت به آمریکا واقع‌بینانه و بر اساس تجربیات گذشته باشد.
حفظ نظام، مقدمه‌ای برای اجرای احکام اسلام است
حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی مصباح یزدی نیز در این همایش، به تشریح جایگاه حفظ نظام اسلامی در اندیشه امام خمینی(ره) پرداخت و گفت: از نگاه امام راحل، حفظ نظام جمهوری اسلامی، از مهم‌ترین واجبات شرعی و عقلی است و برای پاسداری از آن، نباید از هیچ تلاشی دریغ کرد.
وی با اشاره به ماهیت عقلانی و شرعی دفاع از نظام اسلامی، تأکید کرد: صیانت از این نظام، ضرورتی فراجناحی است و نباید در تحلیل آن، تعصبات حزبی و گرایش‌های سلیقه‌ای دخالت داده شود. در شرایط حساس امروز، ملاک ما باید رهنمودهای مقام معظم رهبری باشد و براساس آن، از مواضعی حمایت کنیم که به تقویت نظام بینجامد.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به جمله معروف امام خمینی(قد) که «حفظ نظام از اوجب واجبات است»، اظهار کرد: برای درک صحیح این سخن، باید مبانی آن را بشناسیم؛ ضمن اینکه این نگاه امام، برخاسته از درک عمیق ایشان نسبت به جایگاه اسلام و ضرورت تحقق آن در عرصه اجتماعی است.
وی ادامه داد: نخستین مبنای این دیدگاه آن است که اسلام، دین جامع و بی‌بدیلی است که برای سعادت انسان در همه ابعاد فردی و اجتماعی برنامه دارد؛ ضمن اینکه اسلام فقط محدود به مناسک فردی نیست؛ بلکه برای اداره جامعه نیز چارچوب‌های روشنی ارائه داده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی عنوان کرد: نظام اسلامی، بستری برای اجرای احکام الهی و تحقق عدالت و معنویت در جامعه است؛ بنابراین، خود نظام هدف نهایی نیست؛ بلکه وسیله‌ای ارزشمند برای رشد و تعالی انسان است و بدون نظام اسلامی، تحقق جامعه دینی و اجرای شریعت ممکن نخواهد بود.
وی در تبیین تفاوت بین نظام ایده‌آل و واقعیت‌های امروز، افزود: برخی انتظار دارند، نظام اسلامی بدون نقص باشد؛ اما چنین تصوّری ساده‌انگارانه است. در هیچ دوره‌ای از تاریخ، نظام اجتماعی عاری از چالش و مانع نبوده است؛ ضمن اینکه وجود کاستی‌ها نباید موجب یأس یا تردید در اصل نظام شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی در پایان تأکید کرد: تا زمانی که نظام اسلامی برقرار باشد، امکان تحقق احکام اسلام وجود دارد و این، همان معنای عمیق جمله امام خمینی(ره) است که می‌فرماید: حفظ نظام از واجبات است؛ چراکه بدون این ساختار، شریعت و هدایت الهی امکان تحقق نخواهد داشت.
تفسیر نادرست از اولویت مصلحت و حکم شرعی، زمینه‌ساز انحراف است
حجت‌الاسلام والمسلمین علی مصباح یزدی هم در این همایش، با اشاره به یکی از موضوعات بنیادین در اندیشه سیاسی انقلاب اسلامی، گفت: اصل «نظام اسلامی» همواره از مفاهیم مورد بحث در دوران انقلاب بوده است و برخی افراد، آگاهانه یا ناآگاهانه، این مفهوم را به‌گونه‌ای نادرست تفسیر کرده‌اند و همین امر موجب بروز ابهامات و انحرافاتی در تحلیل مسائل نظام شده است.
وی افزود: گاهی چنین مطرح می‌شود که اگر اجرای یک حکم فقهی با بقای نظام اسلامی در تعارض قرار گیرد، چه باید کرد؟ در چنین شرایطی آیا باید بر اجرای حکم فقهی اصرار داشت یا حفظ نظام را در اولویت قرارداد؟ حضرت امام خمینی(ره) در این زمینه موضعی کاملاً روشن داشتند و تأکید می‌کردند که «حفظ نظام، از اوجب واجبات است» که بر این اساس، اگر اجرای یک حکم فقهی در شرایط خاص، باعث تضعیف یا نابودی نظام اسلامی شود، در چنین وضعیتی، اولویت با حفظ نظام است؛ اما تشخیص این اولویت، بر عهده ولی‌فقیه جامع‌الشرایط است، نه هر فرد یا مسئول عادی.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، در تبیین دقیق‌تر مفهوم «نظام اسلامی» گفت: اسلامی‌بودن این نظام، به این معناست که تمام مناسبات اجتماعی و اداری، بر اساس قوانین اسلام تنظیم شود. اگر ساختار سیاسی فاقد انسجام، سلسله‌مراتب و اطاعت از ولی‌فقیه باشد، دیگر نظام اسلامی تلقی نمی‌شود؛ حتی اگر ظاهر اسلامی داشته باشد.
وی با اشاره به دیدگاه‌های علامه مصباح یزدی(ره) درباره نظریه سیاسی اسلام، گفت: ایشان به‌مدت دو سال در سخنرانی‌های پیش از خطبه‌های نمازجمعه تهران، به تبیین نظریه حقوقی و سیاسی اسلام پرداختند که بر اساس این نظریه، نظام سیاسی اسلامی باید دو ویژگی اصلی داشته باشد؛ نخست، مبنای قوانین و تصمیمات باید آموزه‌های اسلامی باشد؛ دوم، مسئولان و مجریان نیز باید بر اساس معیارهای اسلامی انتخاب شوند.
وی افزود: در صورت بروز تزاحم میان اجرای حکم فقهی و مصلحت نظام، این ولی‌فقیه است که باید با اجتهاد و درایت، مسیر صحیح را تعیین کند و برداشت نادرست این است که هرکسی به تشخیص خود بتواند، اجرای احکام دینی را متوقف کند. چنین تفسیری نه‌تنها نادرست است؛ بلکه منجر به تضعیف ساختار مشروع نظام اسلامی می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی به اهمیت وحدت ملی در اندیشه امامین انقلاب پرداخت و گفت: امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری همواره بر وحدت ملت تأکید داشته‌اند و آنان معتقد بودند تا زمانی که مردم متحد باشند، دشمنان توان آسیب‌زدن نخواهند داشت و یکی از روش‌های دائمی دشمنان برای ضربه‌زدن به انقلاب، ایجاد تفرقه و شکاف در بین مردم است.
تداوم انقلاب اسلامی در گروی حضور نیروهای جوان و انقلابی در عرصه است
حجت‌الاسلام والمسلمین جواد سلیمانی امیری هم در این همایش، درباره مسیر آینده انقلاب اسلامی اظهار کرد: برای آنکه انقلاب اسلامی بتواند، به راه خود ادامه دهد و به تمدن نوین اسلامی برسد، آن‌گونه که امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب ترسیم کرده‌اند و ارکان ولایی و مردمی آن حفظ شود، یکی از مهم‌ترین عناصر در تداوم این مسیر، بیداری نیروهای انقلابی به‌ویژه در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی است.
وی با اشاره به جایگاه جوانان در منظومه فکری امام خمینی(ره) افزود: در بیانات حضرت امام آمده است که «جوانان ما فتح‌الفتوح انقلاب اسلامی هستند» و این جوانان، همواره در میدان و آماده هزینه‌دادن بوده‌اند و انقلاب را از درون خود شکوفا کرده‌اند؛ ضمن اینکه این تحول درونی، یکی از عوامل تحقق نظام اسلامی و بقای آن است.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) بیان کرد: جوانان افسران واقعی این میدان هستند؛ آنان صحنه را می‌شناسند، تکلیف خود را تشخیص می‌دهند و به آن عمل می‌کنند؛ ولی چالش‌هایی نیز وجود دارد که ممکن است، آنان را از مسیر دور کند و این چالش‌ها شامل کنارگذاشتن روحیه مقاومت، جدایی وظیفه فردی از وظیفه ولی، عدم تبعیت از ولایت، خستگی و رهایی از مسئولیت و درنهایت، خلط میان شناخت تکلیف و عمل به آن است.
وی تأکید کرد: برای مقابله با این آسیب‌ها، جوانان باید مصلحت زمانه خود را به‌درستی بشناسند و در چارچوب آن اقدام کنند. مهمتر از همه، باید همواره در مسیر رضایت ولی‌فقیه حرکت کنند و زندگی سیاسی و اجتماعی ما باید به‌گونه‌ای باشد که بتوانیم، در مقاطع حساس، به ولی‌فقیه مراجعه کنیم و اطمینان داشته باشیم که مسیرمان مورد تأیید است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری، با اشاره به اهمیت آرمان‌گرایی در اندیشه انقلابی گفت: ما آرمان‌گرا هستیم و عنصر مقاومت برای ما حیاتی است و کسی که اهل مقاومت است، اهل تفکر هم هست. او با شناخت صحیح از وظیفه، به انجام تکلیف می‌پردازد؛ حتی اگر شرایط دشوار باشد.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی خاطرنشان کرد: اگر این ویژگی‌ها از میان برود، اگر بیداری، مقاومت و تبعیت از ولایت کم‌رنگ شود، نه‌تنها تحقق تمدن اسلامی به تأخیر می‌افتد؛ بلکه با شرایط ناگواری در سطح جامعه مواجه خواهیم شد.
همچنین در این همایش، حجج‌اسلام والمسلمین قاسم روانبخش نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی، ابراهیم‌پور عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، محمود نبویان نماینده مجلس شورای اسلامی، دکتر محمود دهقانی استاد اقتصاد سیاسی و دکتر محمدجواد توکلی عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) به بیان مطالب خود در موضوع همایش پرداختند.
عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری، با بیان اینکه یکی از نیازهای قطعی تداوم این مسیر، شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی منسجم و ولایت‌محور است، خاطرنشان کرد: باید گفتمان امامین انقلاب را از سطح نخبگان به متن جامعه آورد تا به مطالبه عمومی تبدیل شود که چنین مطالبه‌ای حتی از در اختیارداشتن بدنه اجرایی مهمتر است؛ زیرا می‌تواند ساختارها را به حرکت وادارد.
رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، با اشاره به فرمایش رهبر معظم انقلاب، افزود: اگر گفتمان در سطح جامعه نهادینه شود، دولت‌ها نیز ناگزیر در مسیر آن حرکت خواهند کرد که این بدان معناست که اصل تحوّل، با هدایت افکار عمومی آغاز می‌شود، نه صرفاً تغییر در دولت.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: گفتمان امامین انقلاب باید هم بُعد ایجابی داشته باشد و هم بُعد سلبی؛ این امر از یک‌سو موجب وحدت نیروهای انقلابی حول محور ولایت می‌شود و از سوی دیگر، مرز خودی و غیرخودی را شفاف می‌سازد.
این استاد حوزه علمیه، با تبیین مفهوم شبکه‌سازی، آن را ساختاری که بدون سلسله‌مراتب رسمی و بر پایه همدلی و هدفمندی شکل می‌گیرد، دانست و تأکید کرد: چنین شبکه‌ای باید برای تحقق گفتمان ولایت‌محور امام و رهبری تلاش کند.
آیت‌الله رجبی با استناد به سنت پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع)، شبکه‌سازی را یک راهبرد تاریخی و اسلامی دانست و گفت: قرآن نیز مؤمنان منسجم را عامل پیروزی اسلام می‌داند؛ از این‌رو، برای تداوم خط امام، باید تشکل‌یابی در جامعه جدی گرفته شود.
وی افزود: شبکه‌سازی متکی به هشت عنصر کلیدی است که نخست، فکر مرکزی یا همان ایده‌محوری است که در حال حاضر، «اسلام ناب به روایت امام و رهبری» مصداق آن است و دوم، مراجع فکری یعنی امام خمینی(ره) و رهبر انقلاب‌اند که خطوط این گفتمان را ترسیم کرده‌اند.
آیت‌الله رجبی عنصر سوم را نخبگان فکری که وظیفه تبیین و ترویج گفتمان را بر عهده دارند دانست و گفت: رسانه‌ها نیز در این مسیر نقشی جدی دارند. امام خمینی(ره) خود با پیام‌های شفاف و کوبنده، بُعد رسانه‌ای نهضت را رقم زدند.
عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: امروز نیز رسانه‌ها باید بازوی جهاد تبیین باشند و در برابر تحریف‌ها، آگاهی‌بخشی کنند. شبکه‌سازی تنها در صورتی مؤثر خواهد بود که گفتمان از تریبون‌ها به میان مردم برود و در رفتار و ذهنیت جامعه جاری شود.
رئیس مؤسسه امام خمینی(ره) گفت: اگر بتوانیم مردم را از تفسیرهای انحرافی گفتمان امامین انقلاب آگاه کنیم و این اندیشه را به باور و رفتار عمومی بدل سازیم، در مسیر تحقق اسلام ناب و ولایت‌فقیه موفق خواهیم بود.
حجاب و عفاف از جبهه‌های مهم جهاد تمدنی استآیتالله عباس کعبی نیز در این همایش، اظهار کرد: جهاد تمدنی یک حرکت همه‌جانبه، هدفمند و هدایت‌شده برای عبور از ضعف‌های ساختاری، توقف توطئه دشمن و پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی است؛ این مسیر، بدون محوریت ولایت‌فقیه، از ابتدا بی‌ثمر خواهد بود.
عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری افزود: ولایت‌فقیه به‌عنوان قله عقلانیت و پیشران هویت دینی و انقلابی، ستون خیمه نظام اسلامی و راهنمای حرکت جبهه انقلاب در مقابل تهاجم همه‌جانبه نظام سلطه است و دشمن به‌خوبی دریافته که ولایت فقیه، مهم‌ترین مانع بر سر راه استیلای فکری و فرهنگی اوست؛ از همین‌رو، یکی از کانون‌های اصلی جنگ ترکیبی دشمن، تضعیف جایگاه رهبری دینی و ترویج بی‌هویتی سیاسی است.
ولایت‌فقیه؛ محور انسجام و میدان‌داری در جهاد تمدنی
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با اشاره به نقش راهبردی مردم و نیروهای مؤمن و انقلابی، تصریح کرد: همه عناصر جبهه انقلاب باید به صحنه بیایند و از حالت انفعال خارج شوند و در میدان جهاد تمدنی، زنان و مردان مؤمن، باید با تقسیم کار و نقش‌آفرینی هوشمند، تهدیدها را به فرصت و ضعف‌ها را به قدرت تبدیل کنند؛ اما هدایت این میدان بدون «ولایت‌فقیه» ممکن نیست.
وی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در ۱۴ خرداد، یادآور شد: عقلانیت امام خمینی(ره) بر دو اصل اساسی بنا شده بود؛ «ولایت‌فقیه» و «استقلال ملی» که این دو، پایه‌های حکمرانی اسلامی، جهاد تمدنی و طراحی مدل بومی پیشرفت‌اند و افزایش قدرت ملی، تقویت مقاومت عمومی و عبور از موانع درونی و بیرونی، تنها زمانی ممکن است که این دو رکن فعال بمانند.
از نظام‌سازی اسلامی تا نهادسازی فرهنگی
آیت‌الله کعبی تأکید کرد: جهاد تمدنی، صرفاً یک حرکت واکنشی نیست؛ بلکه به‌معنای نظام‌سازی بر اساس فقه حکومتی و مبانی اصیل اسلامی است و رهبر انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که باید نظامات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با اتکا به مبانی دینی تدوین شود. برنامه‌های توسعه و عدالت در کشور، باید بازتابی از این نظام‌سازی باشد.
وی افزود: نهادسازی اسلامی در عرصه تعلیم‌وتربیت، سبک زندگی، خانواده، عدالت اجتماعی و سلامت، یکی از پیامدهای مهم جهاد تمدنی است که در این فرآیند، ولایت‌فقیه به‌عنوان نقطه ثقل گفتمان‌سازی و انسجام‌بخشی عمل می‌کند.
انتقاد از الگوهای ناکارآمد اقتصاد دولتی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با انتقاد از الگوهای ناکارآمد سرمایه‌داری و اقتصاد دولتی، گفت: مدل اقتصادی جمهوری اسلامی بر مبنای نظریه «اقتصاد مقاومتی» طراحی شده است که بخشی از پروژه جهاد تمدنی به‌شمار می‌رود و در این الگو، «مردمی‌سازی اقتصاد»، «تفکیک مالکیت و مدیریت» و «مقابله با رانت و انحصار» جایگاه کلیدی دارد.
آیت‌الله کعبی خواستار سهیم شدن مردم در پروژه‌های بزرگ ملی، فعال‌سازی سرمایه‌داران خرد و بازمهندسی نهادهای اقتصادی مانند هلدینگ‌های وابسته به دولت شد و تأکید کرد: اقتصاد مقاومتی نباید در حد شعار بماند. تحقق آن نیازمند جهاد اقتصادی، نظارت میدانی و مطالبه‌گری هوشمند از نهادهای مسئول است.
صیانت از حجاب و عفاف نیاز به برنامه جامع فرهنگی و اقناعی دارد
این استاد حوزه علمیه، با اشاره به تهاجم فرهنگی غرب، حجاب و عفاف را یکی از جبهه‌های مهم جهاد تمدنی دانست و گفت: نباید با این مسأله صرفاً برخورد قانونی یا احساسی کرد. صیانت از حجاب، بخشی از حفظ هویت اسلامی و ایرانی است و نیاز به برنامه جامع فرهنگی و اقناعی دارد؛ ضمن اینکه سبک زندگی اسلامی باید به گفتمان غالب تبدیل شود.
وفاداری به ولایت‌فقیه و پاسداشت استقلال ملی، مرز میان خودی و غیرخودی
آیت‌الله کعبی با اشاره به پیامدهای جهاد تمدنی در عرصه بین‌المللی، گفت: یکی از کارکردهای بنیادین ولایت‌فقیه، به چالش‌کشیدن هژمونی آمریکا و طراحی یک نظم نوین جهانی بر مبنای توحید، عدالت و کرامت انسانی است و انقلاب اسلامی با هدایت رهبری دینی، توانسته است در مناسبات ظالمانه جهانی، شکاف ایجاد کند و افق جدیدی از مقاومت فعال را شکل دهد.
وی با بیان اینکه مخالفت صریح رهبری، با پروژه‌های آمریکایی مانند محدودیت‌های هسته‌ای، نشان از اقتدار تمدنی جمهوری اسلامی دارد، افزود: امروز استقلال ملی و ولایت‌فقیه، دو بال تحقق تمدن اسلامی بوده و جدایی‌ناپذیرند. بدون پشتیبانی از رهبری، عبور از چالش‌ها و تحقق پیشرفت غیرممکن خواهد بود.
باید در برابر جنگ‌شناختی هوشیار باشیمدکتر فؤاد ایزدی هم در این همایش، با اشاره به نقش تعیین‌کننده فهم صحیح از سیاست‌های ایالات متحده آمریکا، اظهار کرد: تحلیل جایگاه و رفتار آمریکا در جهان و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از شاخص‌های مهم برای تمایز راه صحیح از مسیرهای انحرافی است.
وی افزود: در دهه نخست انقلاب، امام خمینی(ره) نگاه روشنی نسبت به ماهیت آمریکا داشتند و حتی افرادی که امروز در جریان اصلاح‌طلب شناخته می‌شوند، در آن دوره مواضع تندتری علیه آمریکا اتخاذ می‌کردند؛ اما با گذشت زمان، برخی از همین افراد، تصویری غیرواقعی و غیرتخصصی از روابط با آمریکا ارائه دادند و حتی سرمایه‌گذاری این کشور در ایران را پیشنهاد کردند؛ تحلیلی که نتیجه‌اش، چالش‌های بعدی در سیاست کشور بود.
ایزدی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که نگرش افراد نسبت به آمریکا بر «جهان‌بینی» آنان اثر مستقیم دارد، تصریح کرد: امروز هم برخی رسانه‌های بیگانه و فارسی‌زبان معاند با تکرار این گزاره که رئیس‌جمهور آمریکا خواهان مذاکره است و رهبر انقلاب مانع آن می‌شود، در حال اجرای پروژه‌ای شناختی برای وارونه‌نمایی حقایق هستند.
وی تأکید کرد: مشکل اصلی جمهوری اسلامی با آمریکا، ریشه در سیاست‌ها و عملکردهای این کشور دارد، نه در موضوعاتی همچون غنی‌سازی. آمریکا خود بارها از معاهدات بین‌المللی عبور کرده و از سویی دیگر با ترور نخبگان علمی ایران نشان داده که قابل‌اعتماد نیست.
ایزدی ادامه داد: امروز ایالات متحده در مسیر افول قرار گرفته و حتی کنفرانس امنیتی مونیخ نیز در گزارش سالانه خود با عنوان «پسا‌غرب»، به این افول اذعان کرده است. در این گزارش آمده است که قدرت و ثروت جهانی به سمت شرق در حال حرکت است؛ مسأله‌ای که نشان از تغییر نظم جهانی دارد.
کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه جنگ‌شناختی دشمن به‌ویژه از سوی دولت‌مردان آمریکایی باهدف القای ناکارآمدی جمهوری اسلامی دنبال می‌شود، تصریح کرد: باید مراقب باشیم تا در دام تبلیغات هدفمند آنها نیفتیم و تحلیل‌های‌مان نسبت به آمریکا واقع‌بینانه و بر اساس تجربیات گذشته باشد.
حفظ نظام، مقدمه‌ای برای اجرای احکام اسلام استحجتالاسلام والمسلمین مجتبی مصباح یزدی نیز در این همایش، به تشریح جایگاه حفظ نظام اسلامی در اندیشه امام خمینی(ره) پرداخت و گفت: از نگاه امام راحل، حفظ نظام جمهوری اسلامی، از مهم‌ترین واجبات شرعی و عقلی است و برای پاسداری از آن، نباید از هیچ تلاشی دریغ کرد.
وی با اشاره به ماهیت عقلانی و شرعی دفاع از نظام اسلامی، تأکید کرد: صیانت از این نظام، ضرورتی فراجناحی است و نباید در تحلیل آن، تعصبات حزبی و گرایش‌های سلیقه‌ای دخالت داده شود. در شرایط حساس امروز، ملاک ما باید رهنمودهای مقام معظم رهبری باشد و براساس آن، از مواضعی حمایت کنیم که به تقویت نظام بینجامد.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به جمله معروف امام خمینی(قد) که «حفظ نظام از اوجب واجبات است»، اظهار کرد: برای درک صحیح این سخن، باید مبانی آن را بشناسیم؛ ضمن اینکه این نگاه امام، برخاسته از درک عمیق ایشان نسبت به جایگاه اسلام و ضرورت تحقق آن در عرصه اجتماعی است.
وی ادامه داد: نخستین مبنای این دیدگاه آن است که اسلام، دین جامع و بی‌بدیلی است که برای سعادت انسان در همه ابعاد فردی و اجتماعی برنامه دارد؛ ضمن اینکه اسلام فقط محدود به مناسک فردی نیست؛ بلکه برای اداره جامعه نیز چارچوب‌های روشنی ارائه داده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی عنوان کرد: نظام اسلامی، بستری برای اجرای احکام الهی و تحقق عدالت و معنویت در جامعه است؛ بنابراین، خود نظام هدف نهایی نیست؛ بلکه وسیله‌ای ارزشمند برای رشد و تعالی انسان است و بدون نظام اسلامی، تحقق جامعه دینی و اجرای شریعت ممکن نخواهد بود.
وی در تبیین تفاوت بین نظام ایده‌آل و واقعیت‌های امروز، افزود: برخی انتظار دارند، نظام اسلامی بدون نقص باشد؛ اما چنین تصوّری ساده‌انگارانه است. در هیچ دوره‌ای از تاریخ، نظام اجتماعی عاری از چالش و مانع نبوده است؛ ضمن اینکه وجود کاستی‌ها نباید موجب یأس یا تردید در اصل نظام شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی در پایان تأکید کرد: تا زمانی که نظام اسلامی برقرار باشد، امکان تحقق احکام اسلام وجود دارد و این، همان معنای عمیق جمله امام خمینی(ره) است که می‌فرماید: حفظ نظام از واجبات است؛ چراکه بدون این ساختار، شریعت و هدایت الهی امکان تحقق نخواهد داشت.
تفسیر نادرست از اولویت مصلحت و حکم شرعی، زمینه‌ساز انحراف استحجتالاسلام والمسلمین علی مصباح یزدی هم در این همایش، با اشاره به یکی از موضوعات بنیادین در اندیشه سیاسی انقلاب اسلامی، گفت: اصل «نظام اسلامی» همواره از مفاهیم مورد بحث در دوران انقلاب بوده است و برخی افراد، آگاهانه یا ناآگاهانه، این مفهوم را به‌گونه‌ای نادرست تفسیر کرده‌اند و همین امر موجب بروز ابهامات و انحرافاتی در تحلیل مسائل نظام شده است.
وی افزود: گاهی چنین مطرح می‌شود که اگر اجرای یک حکم فقهی با بقای نظام اسلامی در تعارض قرار گیرد، چه باید کرد؟ در چنین شرایطی آیا باید بر اجرای حکم فقهی اصرار داشت یا حفظ نظام را در اولویت قرارداد؟ حضرت امام خمینی(ره) در این زمینه موضعی کاملاً روشن داشتند و تأکید می‌کردند که «حفظ نظام، از اوجب واجبات است» که بر این اساس، اگر اجرای یک حکم فقهی در شرایط خاص، باعث تضعیف یا نابودی نظام اسلامی شود، در چنین وضعیتی، اولویت با حفظ نظام است؛ اما تشخیص این اولویت، بر عهده ولی‌فقیه جامع‌الشرایط است، نه هر فرد یا مسئول عادی.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، در تبیین دقیق‌تر مفهوم «نظام اسلامی» گفت: اسلامی‌بودن این نظام، به این معناست که تمام مناسبات اجتماعی و اداری، بر اساس قوانین اسلام تنظیم شود. اگر ساختار سیاسی فاقد انسجام، سلسله‌مراتب و اطاعت از ولی‌فقیه باشد، دیگر نظام اسلامی تلقی نمی‌شود؛ حتی اگر ظاهر اسلامی داشته باشد.
وی با اشاره به دیدگاه‌های علامه مصباح یزدی(ره) درباره نظریه سیاسی اسلام، گفت: ایشان به‌مدت دو سال در سخنرانی‌های پیش از خطبه‌های نمازجمعه تهران، به تبیین نظریه حقوقی و سیاسی اسلام پرداختند که بر اساس این نظریه، نظام سیاسی اسلامی باید دو ویژگی اصلی داشته باشد؛ نخست، مبنای قوانین و تصمیمات باید آموزه‌های اسلامی باشد؛ دوم، مسئولان و مجریان نیز باید بر اساس معیارهای اسلامی انتخاب شوند.
وی افزود: در صورت بروز تزاحم میان اجرای حکم فقهی و مصلحت نظام، این ولی‌فقیه است که باید با اجتهاد و درایت، مسیر صحیح را تعیین کند و برداشت نادرست این است که هرکسی به تشخیص خود بتواند، اجرای احکام دینی را متوقف کند. چنین تفسیری نه‌تنها نادرست است؛ بلکه منجر به تضعیف ساختار مشروع نظام اسلامی می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی به اهمیت وحدت ملی در اندیشه امامین انقلاب پرداخت و گفت: امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری همواره بر وحدت ملت تأکید داشته‌اند و آنان معتقد بودند تا زمانی که مردم متحد باشند، دشمنان توان آسیب‌زدن نخواهند داشت و یکی از روش‌های دائمی دشمنان برای ضربه‌زدن به انقلاب، ایجاد تفرقه و شکاف در بین مردم است.
تداوم انقلاب اسلامی در گروی حضور نیروهای جوان و انقلابی در عرصه استحجتالاسلام والمسلمین جواد سلیمانی امیری هم در این همایش، درباره مسیر آینده انقلاب اسلامی اظهار کرد: برای آنکه انقلاب اسلامی بتواند، به راه خود ادامه دهد و به تمدن نوین اسلامی برسد، آن‌گونه که امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب ترسیم کرده‌اند و ارکان ولایی و مردمی آن حفظ شود، یکی از مهم‌ترین عناصر در تداوم این مسیر، بیداری نیروهای انقلابی به‌ویژه در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی است.
وی با اشاره به جایگاه جوانان در منظومه فکری امام خمینی(ره) افزود: در بیانات حضرت امام آمده است که «جوانان ما فتح‌الفتوح انقلاب اسلامی هستند» و این جوانان، همواره در میدان و آماده هزینه‌دادن بوده‌اند و انقلاب را از درون خود شکوفا کرده‌اند؛ ضمن اینکه این تحول درونی، یکی از عوامل تحقق نظام اسلامی و بقای آن است.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) بیان کرد: جوانان افسران واقعی این میدان هستند؛ آنان صحنه را می‌شناسند، تکلیف خود را تشخیص می‌دهند و به آن عمل می‌کنند؛ ولی چالش‌هایی نیز وجود دارد که ممکن است، آنان را از مسیر دور کند و این چالش‌ها شامل کنارگذاشتن روحیه مقاومت، جدایی وظیفه فردی از وظیفه ولی، عدم تبعیت از ولایت، خستگی و رهایی از مسئولیت و درنهایت، خلط میان شناخت تکلیف و عمل به آن است.
وی تأکید کرد: برای مقابله با این آسیب‌ها، جوانان باید مصلحت زمانه خود را به‌درستی بشناسند و در چارچوب آن اقدام کنند. مهمتر از همه، باید همواره در مسیر رضایت ولی‌فقیه حرکت کنند و زندگی سیاسی و اجتماعی ما باید به‌گونه‌ای باشد که بتوانیم، در مقاطع حساس، به ولی‌فقیه مراجعه کنیم و اطمینان داشته باشیم که مسیرمان مورد تأیید است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری، با اشاره به اهمیت آرمان‌گرایی در اندیشه انقلابی گفت: ما آرمان‌گرا هستیم و عنصر مقاومت برای ما حیاتی است و کسی که اهل مقاومت است، اهل تفکر هم هست. او با شناخت صحیح از وظیفه، به انجام تکلیف می‌پردازد؛ حتی اگر شرایط دشوار باشد.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی خاطرنشان کرد: اگر این ویژگی‌ها از میان برود، اگر بیداری، مقاومت و تبعیت از ولایت کم‌رنگ شود، نه‌تنها تحقق تمدن اسلامی به تأخیر می‌افتد؛ بلکه با شرایط ناگواری در سطح جامعه مواجه خواهیم شد.
همچنین در این همایش، حجج‌اسلام والمسلمین قاسم روانبخش نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی، ابراهیم‌پور عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، محمود نبویان نماینده مجلس شورای اسلامی، دکتر محمود دهقانی استاد اقتصاد سیاسی و دکتر محمدجواد توکلی عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) به بیان مطالب خود در موضوع همایش پرداختند.