آیتالله اعرافی در جمع طلاب و روحانیون ایرانی مقیم نجف
حوزه نیازمند حفظ فقه سنتی و گسترش فقه معاصر است
مدیر حوزههای علمیه خطاب به طلاب جوان گفت: آینده متفاوت و پرچالش است و حوزهها باید خود را آماده سازند. نجف، قم و مشهد اگرچه مراکز مهمیاند اما تنها با همافزایی و برنامهریزی راهبردی میتوان به پرسشهای بزرگ عصر پاسخ گفت.
به گزارش خبرگزاری حوزه، آیتالله اعرافی مدیر حوزههای علمیه کشور در دیدار با طلاب و اساتید ایرانی مقیم حوزه علمیه نجف که در حسینیه امام رضا(ع) ساختمان مفتاح نجف اشرف و با حضور آیتالله حسینی نماینده مقام معظم رهبری در عراق، حجتالاسلام والمسلمین سید علاء هاشمی شاهرودی و سرکنسول جمهوری اسلامی و جمعی از مسئولین حوزوی به همراه طلاب و اساتید ایرانی برگزار شد. با سپاسگزاری از برگزارکنندگان، نماینده رهبر معظم انقلاب، سرکنسول و خانوادههای طلاب تأکید کرد که بار سنگین تحصیل، تدریس و تلاشهای تبلیغی تا اندازهای بر دوش خانوادهها قرار دارد و شایسته قدردانی و تجلیلاند.
وی سپس به تبیین جایگاه تاریخی نجف در امتداد تاریخ حوزههای علمیه پرداخت و گفت: نجف «نقطه درخشان و کانون اثرگذار» در تاریخ اسلام و تشیع بوده است.
مدیر حوزههای علمیه از روزهای تأسیس جامعة المصطفی بهعنوان نقطهای یاد کرد که ثابت کرد حوزه ظرفیتهای بیمثالی برای نشر معارف اهلبیت(ع) دارد و این میراث تاریخی را جزو لاینفک پرونده حوزههای علمیه دانست؛ میراثی که با حذف آن، توازن و بنای علوم دینی فرو خواهد ریخت.
حوزه؛ نهادی زنده، پیوسته و بیانقطاع
آیتالله اعرافی تاریخ هزار ساله حوزه را ورق زد و چند نکته را نمایانگر زندهبودن و پیوستگی نهاد حوزه دانست.
وی با ارجاع به دیدگاه شهید مطهری درباره استمرار روش استاد و شاگردی گفت: حوزه یک رشته لاینقطع است؛ از شیخ طوسی تا عصر حاضر امتداد دارد و حتی اگر کانونها از ری، قم، بغداد و حله به اصفهان، مشهد و نجف جابهجا شدهاند، اما همگی در مجموع یک تاریخ واحد و زنجیرهای نورانی را شکل دادهاند.
مدیر حوزههای علمیه افزود: حوزه در طول تاریخ، همواره در تعامل با ساختارهای قدرت بوده و این تعامل در برخی مقاطع موجب شکوفایی و در برخی مقاطع موجب تنزل شده است. بههمین سبب، شناخت نقاط قوت و ضعف تاریخی برای نسل جوان طلاب ضروری است.
نقش مثلث تاریخی: قم، بغداد و ری
آیتالله اعرافی با اشاره به اهمیت سه کانون تاریخی قم، بغداد و ری تأکید کرد: این مثلث نقش بنیادی در شکلگیری معارف اسلامی و تشیع داشته است. بغدادِ شیخ مفید و سایر عالمان، ریِ پربار و قمِ تأثیرگذار هر یک سهمی بزرگ در تولید آثار فقهی، اصولی، کلامی و حدیثی ایفا کردهاند. او همچنین از جایگاه ممتاز حوزه حله و حوزه اصفهان در قرون میانه یاد کرد و به آثار ماندگار محقق حلی، خواجه نصیر، علامه مجلسی و دیگران اشاره نمود.
وی از اهمیت دورههای گذار تاریخی مانند عصر مغول و صفویه و آثار ارزشمند تولیدشده در آن گفت: آثاری که نشان میدهد چگونه دانشمندان شیعه، حتی در برابر دستگاههای ویرانگر، با تدبیر فرهنگی و فکری توانستند مسیرها را به نفع نشر معارف تغییر دهند.
امام خمینی(قد) و «تغییر ریل» در عصر حاضر
آیتالله اعرافی به نقش امام خمینی(قد) به عنوان کسی که «تغییر ریلی» بینظیر در تاریخ حوزه انجام داد اشاره کرد و گفت: حضور و تلاشهای امام در نجف و ارتباط عمیق میان قم و نجف، حلقه اتصال و زمینهساز وضعیتی نو برای حوزهها شد.
به باور آیتالله اعرافی، امام راحل را باید مرد هزاره خواند؛ کسی که با فهم عمیق از مسائل دینی و سیاسی، توانست مدل نوینی از مدیریت فکری و اجتماعی را بنیان نهد.
انقلاب اسلامی و گسترش مکتب اهلبیت(ع) در بیش از صد کشور
وی با اشاره به دستاوردهای انقلاب اسلامی گفت: اکنون در بیش از صد کشور، زمینهسازی برای ترویج مکتب اهلبیت(ع) بهصورت بومی رخ داده است؛ هم نهاد حوزه و هم جریانهای فکری شیعی در سطح جهانی نقشآفرینی میکنند که جامعة المصطفی نمونهای موفق از این ظرفیتهای جهانی است.
هشدار نسبت به غفلت و ضرورت آمادگی برای تحولات فناوری
آیتالله اعرافی در بخشی دیگر، تذکری جدی درباره زمانه داد و افزود: دنیای پیشِ رو «پیچیده» است و جای خمودگی و غفلت نیست.
وی تأکید کرد: حوزهها باید تجهیز شوند؛ نهتنها در عرصه فقه سنتی بلکه در مواجهه با فناوریهای نوین، بهویژه به دانشهای شناختی و هوش مصنوعی.
مدیر حوزههای علمیه در این باره گفت: این علوم دیگر «ابزار» نیستند، بلکه «کنشگر» در تولید فکر و بازیگر مؤثر در فضای فکری آیندهاند.
وی از فعالیت بیش از پنجاه نفر در قم در پروژههای مرتبط با هوش مصنوعی و اجتهاد خبر داد و افزود: این پژوهشها به صورت مستمر دنبال میشود.
نیاز به توازن میان فقه سنتی و فقه معاصر
آیتالله اعرافی بار دیگر بر ضرورتی تکرارشده تأکید و تصریح کرد: حوزه نیازمند حفظ فقه سنتی و در عین حال گسترش مباحث فقه معاصر، مقایسه با حقوق نوین و پاسخگویی به نیازهای دولت و جامعه است. این مهم جز با برنامهریزی، تخصیص منابع و تربیت تخصصی امکانپذیر نیست.
تشکر از مرحوم آیتالله هاشمی شاهرودی
آیتالله اعرافی خاطرنشان کرد: من اینجا باید یاد کنم از شخصیت بزرگوار و گرانقدر حضرت آیتالله سید محمود شاهرودی که افکار و شاگردان ایشان و آثار و برکات ایشان در میان ما هست که بسیار ارزشمند است و این موسوعه فقهی که با پیگیری ایشان شکل گرفت و موجب افتخار شیعه است و آنچه امروز از تراث ایشان باقی مانده، بسیار ارزشمند است.
پیام به طلاب جوان: آمادگی، تلاش و همافزایی
مدیر حوزههای علمیه خطاب به طلاب جوان گفت: آینده متفاوت و پرچالش است و حوزهها باید خود را آماده سازند. نجف، قم و مشهد اگرچه مراکز مهمیاند، اما تنها با همافزایی و برنامهریزی راهبردی میتوان به پرسشهای بزرگ عصر پاسخ گفت.
وی در پایان بر ضرورت اشتغال علمی مداوم، فراهم آوردن سازوکارهای نو، و پرورش رهبران فکری و مبلغان توانمند تأکید کرد.
وی سپس به تبیین جایگاه تاریخی نجف در امتداد تاریخ حوزههای علمیه پرداخت و گفت: نجف «نقطه درخشان و کانون اثرگذار» در تاریخ اسلام و تشیع بوده است.
مدیر حوزههای علمیه از روزهای تأسیس جامعة المصطفی بهعنوان نقطهای یاد کرد که ثابت کرد حوزه ظرفیتهای بیمثالی برای نشر معارف اهلبیت(ع) دارد و این میراث تاریخی را جزو لاینفک پرونده حوزههای علمیه دانست؛ میراثی که با حذف آن، توازن و بنای علوم دینی فرو خواهد ریخت.
حوزه؛ نهادی زنده، پیوسته و بیانقطاع
آیتالله اعرافی تاریخ هزار ساله حوزه را ورق زد و چند نکته را نمایانگر زندهبودن و پیوستگی نهاد حوزه دانست.
وی با ارجاع به دیدگاه شهید مطهری درباره استمرار روش استاد و شاگردی گفت: حوزه یک رشته لاینقطع است؛ از شیخ طوسی تا عصر حاضر امتداد دارد و حتی اگر کانونها از ری، قم، بغداد و حله به اصفهان، مشهد و نجف جابهجا شدهاند، اما همگی در مجموع یک تاریخ واحد و زنجیرهای نورانی را شکل دادهاند.
مدیر حوزههای علمیه افزود: حوزه در طول تاریخ، همواره در تعامل با ساختارهای قدرت بوده و این تعامل در برخی مقاطع موجب شکوفایی و در برخی مقاطع موجب تنزل شده است. بههمین سبب، شناخت نقاط قوت و ضعف تاریخی برای نسل جوان طلاب ضروری است.
نقش مثلث تاریخی: قم، بغداد و ری
آیتالله اعرافی با اشاره به اهمیت سه کانون تاریخی قم، بغداد و ری تأکید کرد: این مثلث نقش بنیادی در شکلگیری معارف اسلامی و تشیع داشته است. بغدادِ شیخ مفید و سایر عالمان، ریِ پربار و قمِ تأثیرگذار هر یک سهمی بزرگ در تولید آثار فقهی، اصولی، کلامی و حدیثی ایفا کردهاند. او همچنین از جایگاه ممتاز حوزه حله و حوزه اصفهان در قرون میانه یاد کرد و به آثار ماندگار محقق حلی، خواجه نصیر، علامه مجلسی و دیگران اشاره نمود.
وی از اهمیت دورههای گذار تاریخی مانند عصر مغول و صفویه و آثار ارزشمند تولیدشده در آن گفت: آثاری که نشان میدهد چگونه دانشمندان شیعه، حتی در برابر دستگاههای ویرانگر، با تدبیر فرهنگی و فکری توانستند مسیرها را به نفع نشر معارف تغییر دهند.
امام خمینی(قد) و «تغییر ریل» در عصر حاضر
آیتالله اعرافی به نقش امام خمینی(قد) به عنوان کسی که «تغییر ریلی» بینظیر در تاریخ حوزه انجام داد اشاره کرد و گفت: حضور و تلاشهای امام در نجف و ارتباط عمیق میان قم و نجف، حلقه اتصال و زمینهساز وضعیتی نو برای حوزهها شد.
به باور آیتالله اعرافی، امام راحل را باید مرد هزاره خواند؛ کسی که با فهم عمیق از مسائل دینی و سیاسی، توانست مدل نوینی از مدیریت فکری و اجتماعی را بنیان نهد.
انقلاب اسلامی و گسترش مکتب اهلبیت(ع) در بیش از صد کشور
وی با اشاره به دستاوردهای انقلاب اسلامی گفت: اکنون در بیش از صد کشور، زمینهسازی برای ترویج مکتب اهلبیت(ع) بهصورت بومی رخ داده است؛ هم نهاد حوزه و هم جریانهای فکری شیعی در سطح جهانی نقشآفرینی میکنند که جامعة المصطفی نمونهای موفق از این ظرفیتهای جهانی است.
هشدار نسبت به غفلت و ضرورت آمادگی برای تحولات فناوری
آیتالله اعرافی در بخشی دیگر، تذکری جدی درباره زمانه داد و افزود: دنیای پیشِ رو «پیچیده» است و جای خمودگی و غفلت نیست.
وی تأکید کرد: حوزهها باید تجهیز شوند؛ نهتنها در عرصه فقه سنتی بلکه در مواجهه با فناوریهای نوین، بهویژه به دانشهای شناختی و هوش مصنوعی.
مدیر حوزههای علمیه در این باره گفت: این علوم دیگر «ابزار» نیستند، بلکه «کنشگر» در تولید فکر و بازیگر مؤثر در فضای فکری آیندهاند.
وی از فعالیت بیش از پنجاه نفر در قم در پروژههای مرتبط با هوش مصنوعی و اجتهاد خبر داد و افزود: این پژوهشها به صورت مستمر دنبال میشود.
نیاز به توازن میان فقه سنتی و فقه معاصر
آیتالله اعرافی بار دیگر بر ضرورتی تکرارشده تأکید و تصریح کرد: حوزه نیازمند حفظ فقه سنتی و در عین حال گسترش مباحث فقه معاصر، مقایسه با حقوق نوین و پاسخگویی به نیازهای دولت و جامعه است. این مهم جز با برنامهریزی، تخصیص منابع و تربیت تخصصی امکانپذیر نیست.
تشکر از مرحوم آیتالله هاشمی شاهرودی
آیتالله اعرافی خاطرنشان کرد: من اینجا باید یاد کنم از شخصیت بزرگوار و گرانقدر حضرت آیتالله سید محمود شاهرودی که افکار و شاگردان ایشان و آثار و برکات ایشان در میان ما هست که بسیار ارزشمند است و این موسوعه فقهی که با پیگیری ایشان شکل گرفت و موجب افتخار شیعه است و آنچه امروز از تراث ایشان باقی مانده، بسیار ارزشمند است.
پیام به طلاب جوان: آمادگی، تلاش و همافزایی
مدیر حوزههای علمیه خطاب به طلاب جوان گفت: آینده متفاوت و پرچالش است و حوزهها باید خود را آماده سازند. نجف، قم و مشهد اگرچه مراکز مهمیاند، اما تنها با همافزایی و برنامهریزی راهبردی میتوان به پرسشهای بزرگ عصر پاسخ گفت.
وی در پایان بر ضرورت اشتغال علمی مداوم، فراهم آوردن سازوکارهای نو، و پرورش رهبران فکری و مبلغان توانمند تأکید کرد.