آیتالله مرتضی مقتدایی
آیتالله یزدی؛ روحانی انقلابی و بازوى تواناى امام و رهبرى
آیتالله یزدی(ره)، شاگرد ممتاز آیات عظام بروجردی و امام خمینی(قد)، عالم و فقیه با تألیفات متعدد، استوانه علمی- اجتماعی حوزه پیش از انقلاب، حامل پیام امام، مبلغ مرجعیت و نهضت، میزبان امام در قم پس از انقلاب، بازوی توانای امام و رهبری، ریاست ۱۰ ساله بر قوه قضائیه با تحول عظیم، ملاقات مردمی، پاکسازی قضات، شخصیت مؤثر در جامعه مدرسین، ادارهکننده جلسات از زمان آیتالله مشکینی(ره)، گسترش دیدارها و شناخت جهانی، یار ولایت، انقلابی قاطع، جامعالاطراف، با ایمان قوی و اخلاص الهی....
آیتالله مقتدایی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این گفتوگو، به ابعاد مختلف شخصیتی، علمی، اخلاقی و مبارزاتی این فقیه بصیر پرداخته است که متن آن به این شرح است:
□ مزاحمت ما از این باب بود که حضرتعالی با توجه به اینکه سابقه آشنایی طولانی که با آیتالله یزدی(ره) داشتید، در مورد ابعاد شخصیتی و علمی ایشان توضیحاتی بفرمایید.
ما را به یاد رفیق چندینساله و دوست واقعی، حضرت آیتالله یزدی(ره) انداختید. خداوند ایشان را رحمت کند! آیتالله یزدی در درس خارج علمای بزرگی همچون آیتالله بروجردی(ره)، همچنین از شاگردان ممتاز درس خارج امام خمینی(ره) بودند. ایشان تألیفات زیادی در علوم دینی و فقهی به تألیف درآمده است.آیتالله یزدی یکی از استوانههای علمی و از استوانههای اجتماعی در حوزه بودند و سوابق ممتدی در انقلاب داشتند. ارتباطشان با حضرت امام، جایگاهی که حضرت امام برای ایشان قائل بودند و جهات دیگر، در قسمتهای مهمی که مسئولیت داشتند، بالأخره یک عالم فرهیخته و یک انسان اجتماعی و خالص و مخلص در کارها برای خدا بود.
□ در خصوص نقش ایشان در جامعه مدرسین با توجه به اینکه مدتی هم ریاست جامعه مدرسین را به عهده داشتند، اگر مطلبی دارید بفرمایید.
ایشان هر جا بودند، وجودشان، وجود بابرکت بود. در جامعه مدرسین از موقعی که آیتالله مشکینی(ره) ریاست جامعه مدرسین را داشتند، از همان موقع رئیس آیتالله مشکینی بود؛ اما ادارهکننده آیتالله یزدی بودند. ایشان جلسات جامعه را اداره میکردند. اگر قرار بود مثلاً با گروههایی دیداری داشته باشند یا بخواهند بیایند از نزدیک جامعه را ببینند و بررسی کنند، مطالعه کنند، ارتباط داشته باشند، طرف مباحثه و طرف مواجه با آنها، آیتالله یزدی بودند و خیلی خوب جامعه مدرسین را اداره میکردند. جایگاه جامعه مدرسین در زمان آیتالله یزدی(ره) جایگاه بسیار بلند و دارای توسعه و گسترش ملاقاتها و رفتوآمدها و دیدارهایی با افراد و گروههای مختلف از داخل و خارج بود؛ حتی بعضی افراد و گروهها از خارج برای آشنایی با جامعه مدرسین میآمدند تا روش جامعه را پیدا کنند و ببینند، چه هست خصوصیات جامعه مدرسین، دیدارشان با آیتالله یزدی بود و ایشان در زمان حیاتشان نقش بسیار مؤثری در شناخت افراد و گروههای داخل و خارج نسبت به جامعه مدرسین داشتند.
□ نقش آیتالله یزدی(ره) در شکلگیری نظام جمهوری اسلامی چه بود؟
آیتالله یزدی شخصیت ارزشمندی که با حضور فعال خویش در شکلگیری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و تلاش در مسیر تحقّق اهداف حضرت امام خمینی(ره) و نهضت اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی نقش ارزندهای داشت و پس از آن، به همراهی همهجانبهاش با مقام معظم رهبری مدظلهالعالی میتوان اشاره کرد.قبل از انقلاب آیتالله یزدی جزء نفرات اولی بودند که در درس خارج فقه امام خمینی(ره) در مسجد سلماسی قم حاضر شدند و همین آشنایی موجب شد تا با شروع نهضت امام با ایشان همراه شوند.
آیتالله یزدی همواره در خدمت نظام و بازوى تواناى امام و رهبرى بود.
در آن دوران ایشان حامل پیام امام راحل(ره) به علمای بلاد بود. بعد از تبعید امام خمینی(قد) در سال ۴۳، آیتالله یزدی از مبلغان مرجعیت ایشان بود و در منبرها اقدام به تبلیغ مرجعیت و افکار امام میکرد.
آیتالله محمد یزدى، پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز، همواره در خدمت نظام و بازوى تواناى امام و رهبرى بود و در مسؤولیتهاى بسیار مهمى ایفاى نقش نمود.
با پیروزی انقلاب اسلامی و ورود امام به قم، در منزل آیتالله یزدی سکونت داشتند و هماهنگی ملاقاتها در دورانی را که امام در قم حضور داشتند، انجام میداد و مسئولیت دفتر امام در قم نیز برعهده ایشان بود.
از دیگر مسئولیتهای آیتالله یزدی بعد از انقلاب، عضویت در شورای نگهبان بود و در دهه 60 بهعنوان امام جمعه شهر تهران بودند و در چندین دوره، نماینده مجلس خبرگان رهبری بودند.
آیتالله یزدی در دوران رهبری آیتالله خامنهای، همواره بهعنوان یار و یاور مقام معظم رهبری نقشآفرینی کردند و از سال ۶۸ از سوی مقام معظم رهبری، بهمدت ۱۰ سال ریاست قوه قضائیه را بر عهده گرفت. ایشان از اولین افرادی بود که مرجعیت آیتالله خامنهای را مطرح کرد و فقاهت و اجتهاد ایشان را مورد تأیید قرار داد.
آیتالله یزدی در دفاع از نظام و انقلاب و رهبری، یک روحانی بهتماممعنا انقلابی و در مواجهه با کسانی که با انقلاب در تعارض بودند، هیچ تعارفی نداشت و در مقابلشان میایستاد. آیتالله یزدی زمان ریاست در قوه قضائیه جداً تحول عظیمی در دستگاه قضائی ایجاد کردند.
□ حضرتعالی عضو عالی قضایی بودید. بعد از بازنگری قانون اساسی که تبدیل به قوه شد و آیتالله یزدی ریاست قوه قضائیه را با حکم رهبری به عهده گرفت، حضرتعالی بهعنوان دادستان کل کشور با ایشان همکاری داشتید و بعد از آن، آیتالله یزدی دبیر شورایعالی حوزه بود و شما بهعنوان مدیر حوزه انتخاب شدید و مشغول بودید، حضرتعالی با این سابقه طولانی که با مرحوم آیتالله یزدی دارید، اگر بخواهید ایشان را بهعنوان یک شخصیت معرفی کنید، چگونه معرفی میفرمایید؟
همانطور که گفتید من عضو شورایعالی قضایی بودم. وقتی امام مسئولیت قوه قضائیه را به عهده ایشان گذاشتند، من آن موقع حقیقتش بعد از یک مدتی که در دستگاه قضایی بودم، تصمیم داشتم از دستگاه قضایی بیایم بیرون. آیتالله یزدی آمد منزل ما و گفت: با سوابق و رفاقتی که از قدیم با هم داشتیم و الآن من ریاست قوه قضائیه را به عهده دارم و شما اگر مرا تنها بگذارید، من نمیتوانم ادامه بدهم. با سابقهای که شما در دستگاه قضایی دارید، میتوانید خیلی کمککار من باشید. ایشان به من اصرار کردند که حالا در قوه قضائیه در یک قسمت دیگر مشغول باشید و از قوه قضائیه بیرون نروید. من گفتم: چه مسئولیتی؟ ایشان پیشنهاد کرد، ریاست دیوان عالی کشور و ما هم پذیرفتیم، بهعنوان رئیس دیوان عالی کشور در قوه قضائیه بمانیم و کمکی باشم برای آیتالله یزدی. بعد هم دادستانی کل را پذیرفتیم و همراه ایشان و کمککار ایشان بودیم و انصافاً ایشان در زمان ریاستشان در قوه قضائیه، تقریباً یک تحول چشمگیری در قوه قضائیه ایجاد کردند. یکی از روشهای ایشان این بود که ملاقات مردمی داشت. ظاهراً هر هفته یک روز ملاقات عمومی با مردم داشت، مردم میآمدند مشکلاتشان را، مشکلات دستگاه قضائی و مشکلات قضات را برای ایشان از نزدیک و حضوری مطرح میکردند و ایشان به اطلاعاتی که از مردم میگرفت، خیلی اهمیت میداد و اینها موجب این میشد که بتواند، اشکالات برطرف کند و دستگاه قضائی را به یک دستگاه قوی و مورد استقبال مردم، مورد حمایت حضرت امام(رض) دربیاورند. آنچه من یادم میآید، از زمانی که ایشان ریاست قوه قضائیه را داشت، همین بود که در دیدارهایی که با مردم داشت، مردم آزادانه اعتراضات خود را میگفتند و مشکلات را مطرح میکردند. ایشان ترتیب اثر میداد و اشکالات را برطرف میکرد. خیلی از قضات آن موقع به دست ایشان پاکسازی شدند؛ مثلاً مردم شکایت میکردند، فلان قاضی، فلان حکم را اینطور داده، آیتالله یزدی هم برخورد میکرد. علی ایّحال ایشان در زمان ریاست در قوه قضائیه، جداً تحول عظیمی در دستگاه قضائی ایجاد کردند و تقریباً اشکالات دستگاه قضائی را برطرف کردند. قضات حواسشان را جمع کردند و متوجه شدند که کارها و قضاوتهایشان زیر نظر رئیس قوه قضائیه است و اگر اشکالی باشد، برخورد میشود. خیلی مؤثر بود.
□ در یک جمله آیتالله یزدی را معرفی بفرمایید.
آیتالله یزدی(ره) یک فرد جامعی بود؛ من اینطور میتوانم عرض کنم، از نظر علمی در سطح بالا بود و همچنین ایشان فقیهی وارسته و شخصیتی جامع و اثرگذار در قبل و پس از انقلاب بود که آن، نشانه ایمان قوی و الهی و پایبند به مبانی اسلام و انقلاب و رهبری بود.
ما را به یاد رفیق چندینساله و دوست واقعی، حضرت آیتالله یزدی(ره) انداختید. خداوند ایشان را رحمت کند! آیتالله یزدی در درس خارج علمای بزرگی همچون آیتالله بروجردی(ره)، همچنین از شاگردان ممتاز درس خارج امام خمینی(ره) بودند. ایشان تألیفات زیادی در علوم دینی و فقهی به تألیف درآمده است.آیتالله یزدی یکی از استوانههای علمی و از استوانههای اجتماعی در حوزه بودند و سوابق ممتدی در انقلاب داشتند. ارتباطشان با حضرت امام، جایگاهی که حضرت امام برای ایشان قائل بودند و جهات دیگر، در قسمتهای مهمی که مسئولیت داشتند، بالأخره یک عالم فرهیخته و یک انسان اجتماعی و خالص و مخلص در کارها برای خدا بود.□ در خصوص نقش ایشان در جامعه مدرسین با توجه به اینکه مدتی هم ریاست جامعه مدرسین را به عهده داشتند، اگر مطلبی دارید بفرمایید.
ایشان هر جا بودند، وجودشان، وجود بابرکت بود. در جامعه مدرسین از موقعی که آیتالله مشکینی(ره) ریاست جامعه مدرسین را داشتند، از همان موقع رئیس آیتالله مشکینی بود؛ اما ادارهکننده آیتالله یزدی بودند. ایشان جلسات جامعه را اداره میکردند. اگر قرار بود مثلاً با گروههایی دیداری داشته باشند یا بخواهند بیایند از نزدیک جامعه را ببینند و بررسی کنند، مطالعه کنند، ارتباط داشته باشند، طرف مباحثه و طرف مواجه با آنها، آیتالله یزدی بودند و خیلی خوب جامعه مدرسین را اداره میکردند. جایگاه جامعه مدرسین در زمان آیتالله یزدی(ره) جایگاه بسیار بلند و دارای توسعه و گسترش ملاقاتها و رفتوآمدها و دیدارهایی با افراد و گروههای مختلف از داخل و خارج بود؛ حتی بعضی افراد و گروهها از خارج برای آشنایی با جامعه مدرسین میآمدند تا روش جامعه را پیدا کنند و ببینند، چه هست خصوصیات جامعه مدرسین، دیدارشان با آیتالله یزدی بود و ایشان در زمان حیاتشان نقش بسیار مؤثری در شناخت افراد و گروههای داخل و خارج نسبت به جامعه مدرسین داشتند.□ نقش آیتالله یزدی(ره) در شکلگیری نظام جمهوری اسلامی چه بود؟
آیتالله یزدی شخصیت ارزشمندی که با حضور فعال خویش در شکلگیری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و تلاش در مسیر تحقّق اهداف حضرت امام خمینی(ره) و نهضت اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی نقش ارزندهای داشت و پس از آن، به همراهی همهجانبهاش با مقام معظم رهبری مدظلهالعالی میتوان اشاره کرد.قبل از انقلاب آیتالله یزدی جزء نفرات اولی بودند که در درس خارج فقه امام خمینی(ره) در مسجد سلماسی قم حاضر شدند و همین آشنایی موجب شد تا با شروع نهضت امام با ایشان همراه شوند.آیتالله یزدی همواره در خدمت نظام و بازوى تواناى امام و رهبرى بود.
در آن دوران ایشان حامل پیام امام راحل(ره) به علمای بلاد بود. بعد از تبعید امام خمینی(قد) در سال ۴۳، آیتالله یزدی از مبلغان مرجعیت ایشان بود و در منبرها اقدام به تبلیغ مرجعیت و افکار امام میکرد.
آیتالله محمد یزدى، پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز، همواره در خدمت نظام و بازوى تواناى امام و رهبرى بود و در مسؤولیتهاى بسیار مهمى ایفاى نقش نمود.
با پیروزی انقلاب اسلامی و ورود امام به قم، در منزل آیتالله یزدی سکونت داشتند و هماهنگی ملاقاتها در دورانی را که امام در قم حضور داشتند، انجام میداد و مسئولیت دفتر امام در قم نیز برعهده ایشان بود.
از دیگر مسئولیتهای آیتالله یزدی بعد از انقلاب، عضویت در شورای نگهبان بود و در دهه 60 بهعنوان امام جمعه شهر تهران بودند و در چندین دوره، نماینده مجلس خبرگان رهبری بودند.
آیتالله یزدی در دوران رهبری آیتالله خامنهای، همواره بهعنوان یار و یاور مقام معظم رهبری نقشآفرینی کردند و از سال ۶۸ از سوی مقام معظم رهبری، بهمدت ۱۰ سال ریاست قوه قضائیه را بر عهده گرفت. ایشان از اولین افرادی بود که مرجعیت آیتالله خامنهای را مطرح کرد و فقاهت و اجتهاد ایشان را مورد تأیید قرار داد.
آیتالله یزدی در دفاع از نظام و انقلاب و رهبری، یک روحانی بهتماممعنا انقلابی و در مواجهه با کسانی که با انقلاب در تعارض بودند، هیچ تعارفی نداشت و در مقابلشان میایستاد. آیتالله یزدی زمان ریاست در قوه قضائیه جداً تحول عظیمی در دستگاه قضائی ایجاد کردند.
□ حضرتعالی عضو عالی قضایی بودید. بعد از بازنگری قانون اساسی که تبدیل به قوه شد و آیتالله یزدی ریاست قوه قضائیه را با حکم رهبری به عهده گرفت، حضرتعالی بهعنوان دادستان کل کشور با ایشان همکاری داشتید و بعد از آن، آیتالله یزدی دبیر شورایعالی حوزه بود و شما بهعنوان مدیر حوزه انتخاب شدید و مشغول بودید، حضرتعالی با این سابقه طولانی که با مرحوم آیتالله یزدی دارید، اگر بخواهید ایشان را بهعنوان یک شخصیت معرفی کنید، چگونه معرفی میفرمایید؟
همانطور که گفتید من عضو شورایعالی قضایی بودم. وقتی امام مسئولیت قوه قضائیه را به عهده ایشان گذاشتند، من آن موقع حقیقتش بعد از یک مدتی که در دستگاه قضایی بودم، تصمیم داشتم از دستگاه قضایی بیایم بیرون. آیتالله یزدی آمد منزل ما و گفت: با سوابق و رفاقتی که از قدیم با هم داشتیم و الآن من ریاست قوه قضائیه را به عهده دارم و شما اگر مرا تنها بگذارید، من نمیتوانم ادامه بدهم. با سابقهای که شما در دستگاه قضایی دارید، میتوانید خیلی کمککار من باشید. ایشان به من اصرار کردند که حالا در قوه قضائیه در یک قسمت دیگر مشغول باشید و از قوه قضائیه بیرون نروید. من گفتم: چه مسئولیتی؟ ایشان پیشنهاد کرد، ریاست دیوان عالی کشور و ما هم پذیرفتیم، بهعنوان رئیس دیوان عالی کشور در قوه قضائیه بمانیم و کمکی باشم برای آیتالله یزدی. بعد هم دادستانی کل را پذیرفتیم و همراه ایشان و کمککار ایشان بودیم و انصافاً ایشان در زمان ریاستشان در قوه قضائیه، تقریباً یک تحول چشمگیری در قوه قضائیه ایجاد کردند. یکی از روشهای ایشان این بود که ملاقات مردمی داشت. ظاهراً هر هفته یک روز ملاقات عمومی با مردم داشت، مردم میآمدند مشکلاتشان را، مشکلات دستگاه قضائی و مشکلات قضات را برای ایشان از نزدیک و حضوری مطرح میکردند و ایشان به اطلاعاتی که از مردم میگرفت، خیلی اهمیت میداد و اینها موجب این میشد که بتواند، اشکالات برطرف کند و دستگاه قضائی را به یک دستگاه قوی و مورد استقبال مردم، مورد حمایت حضرت امام(رض) دربیاورند. آنچه من یادم میآید، از زمانی که ایشان ریاست قوه قضائیه را داشت، همین بود که در دیدارهایی که با مردم داشت، مردم آزادانه اعتراضات خود را میگفتند و مشکلات را مطرح میکردند. ایشان ترتیب اثر میداد و اشکالات را برطرف میکرد. خیلی از قضات آن موقع به دست ایشان پاکسازی شدند؛ مثلاً مردم شکایت میکردند، فلان قاضی، فلان حکم را اینطور داده، آیتالله یزدی هم برخورد میکرد. علی ایّحال ایشان در زمان ریاست در قوه قضائیه، جداً تحول عظیمی در دستگاه قضائی ایجاد کردند و تقریباً اشکالات دستگاه قضائی را برطرف کردند. قضات حواسشان را جمع کردند و متوجه شدند که کارها و قضاوتهایشان زیر نظر رئیس قوه قضائیه است و اگر اشکالی باشد، برخورد میشود. خیلی مؤثر بود.□ در یک جمله آیتالله یزدی را معرفی بفرمایید.
آیتالله یزدی(ره) یک فرد جامعی بود؛ من اینطور میتوانم عرض کنم، از نظر علمی در سطح بالا بود و همچنین ایشان فقیهی وارسته و شخصیتی جامع و اثرگذار در قبل و پس از انقلاب بود که آن، نشانه ایمان قوی و الهی و پایبند به مبانی اسلام و انقلاب و رهبری بود.