حجتالاسلام والمسلمین مبلغی در آیین اختتامیه نهمین دوره مدرسه حکمرانی اسلامی
ضرورت ایجاد زنجیره منسجم در شبکه علمی کشور؛ از تولید دانش تا تصمیمسازی کلان
حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی، در آیین اختتامیه نهمین دوره مدرسه حکمرانی اسلامی که با موضوع «حکمرانی علم؛ ضرورتها و الزامات» در پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، با اشاره به اهمیت حکمرانی علم در ساخت آینده کشور، اظهار کرد: حکمرانی علم مجموعهای از فرآیندهای همافزا در سیاستگذاری، هدایت، تنظیمگری و ارزیابی نظامهای علمی است که باید بتواند علم را در مسیر حل مسائل جامعه و تولید آینده مؤثر هدایت کند.
به گزارش خبرگزاری حوزه، وی با تبیین ضرورتهای حکمرانی علم، افزود: اگر حکمرانی علم بهدرستی شکل نگیرد، نظام علمی کشور گرفتار پراکندگی، کندی تصمیمسازی و عدم ارتباط با نیازهای واقعی جامعه خواهد شد. امروز ضرورت دارد که شبکه علمی کشور از مرحله تولید دانش تا تصمیمسازیهای کلان، در یک زنجیره منسجم و هدفمند قرار بگیرد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به نقش حوزه و دانشگاه در این ساختار خاطرنشان کرد: حوزههای علمیه و مراکز دانشگاهی باید در هندسه جدید حکمرانی علم جایگاه فعال داشته باشند و از تولید دانش صرف عبور کرده و به سطح جهتدهی و آیندهپردازی برسند.
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، یکی از آفات نظام علمی را «تصمیمسازیهای بدون روندشناسی» دانست و تصریح کرد: تصمیمات علمی و پژوهشی باید مبتنی بر تحلیل روندهای آینده و نیازهای واقعی جامعه باشد تا آثار واقعی در ساحت حکمرانی و پیشرفت کشور ایجاد کند.
وی به الزامات حکمرانی علم اشاره کرد و افزود: «ضرورت وجود نهادهای تنظیمگر علمی برای هدایت تولید دانش»، «ایجاد سازوکارهای ارزیابی و بازتنظیم تصمیمات پژوهشی»، «تعامل فعال میان رشتههای علمی و دینی»، «توجه به آیندهپژوهی در حوزه علم و پژوهش»، «ایجاد ساختارهای تصمیمساز مبتنی بر تخصص، مبنا و نهاد» از جمله الزامات حکمرانی علم میباشند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در بخش دیگری از سخنان خود با تحلیل نقش پژوهشگاهها و مراکز علمی کشور گفت: اگر این مراکز نتوانند نقش اتاق فکر نظام علمی را ایفا کنند، تولیدات پژوهشی از تأثیرگذاری فاصله خواهد گرفت و بهجای جهتبخشی به جامعه، تنها به انباشت اسناد علمی منجر خواهد شد.
پنج مرحله تحقق مدل نرم حکمرانی علم دینی
حجتالاسلام والمسلمین فرهاد عباسی، معاون پژوهش حوزههای علمیه نیز، طی سخنانی در نهمین مدرسه حکمرانی که در سالن شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد، با بیان اینکه حکمرانی نرم به دنبال فرهنگسازی و اقناعگری است، پنج مرحله برای تحقق مدل نرم حکمرانی علم دینی را برشمرد و گفت: مرحله نخست، تولید دانش بومی و معنادار مبتنی بر مبانی وحیانی و عقلانیت دینی است؛ دوم، عملیاتیسازی ارزشها و تبدیل مفاهیم کلی به الگوها، شاخصها و رفتارهای قابل اجراست؛ سوم، ایجاد اقناع درونی از طریق ارائه دلایل علمی، اجتماعی و تجربی برای تغییر رفتار میباشد؛ چهارم، آسیبشناسی مسائل نوپدید و ارائه راهکارهای متناسب با نیازهای جدید جامعه است و پنجم، شبکهسازی نهادی و جریانسازی فرهنگی میان حوزه، دانشگاه و بدنه اجتماعی است.
حجتالاسلام والمسلمین عباسی، با اشاره به ضرورت همافزایی میان پژوهش و مدیریت اجتماعی تأکید کرد: پژوهش باید پل ارتباطی میان ارزشهای دینی و زندگی روزمره باشد تا آموزههای دینی، تنها در مسجد و محافل مذهبی نماند؛ بلکه به عرصه خانواده، محیط کار و سبک زندگی نیز تسری یابد.
وی به چالشهایی مانند فضای مجازی و مسائل نوپدید دوره معاصر پرداخت و گفت: حکمرانی سخت در این حوزهها ناکارآمد است؛ برای مثال در حکمرانی فضای مجازی، راهکار اصلی فیلترینگ نیست؛ بلکه تولید محتوای جذاب و ارزشی، تقویت سواد رسانهای دینی و توسعه سکوهای بومی بر پایه اخلاق اسلامی، میتواند منجر به تغییر رفتار داوطلبانه شود.
این استاد حوزه علمیه قم در پایان، با تأکید بر ضرورت بازنگری در روند پژوهشهای حوزوی، تصریح کرد: اگر پژوهش فاقد کارکرد عملی باشد و تنها در قالب پایاننامهها و مباحث انتزاعی باقی بماند، حکمرانی دینی در عرصه عمومی با خلأ مواجه خواهد شد. مدلهای علمی برآمده از پژوهش، باید نقشه راه و شاخصهای مورد نیاز سیاستگذاران را ارائه دهد.