گفت‌وگو با رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد

صفر تا صد تلاش‌ بچه‌های مسجد برای کادرسازی انقلابی

بیش از سه دهه از عمر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد می‌گذرد و امروز این درخت تنومند در ۲۶ هزار نقطه از ایران اسلامی ریشه دوانده و در شرف رقم زدن سومین رویداد ملی فهما و با اتکا به توان مردم در سراسر ایران است.

سومین رویداد ملی فهما با لبیک به منویات مقام معظم رهبری مبنی بر به کار گرفتن ظرفیت‌های مردمی با محوریت شعار «به‌توان مردم» در قالب سه شبستان و ۱۲ رواق کار خود را آغاز کرده و تا پایان آذرماه ادامه دارد. در همین راستا ستاد ارتباطات رسانه‌ای فهما با حجت‌الاسلام و‌المسلمین حبیب‌رضا ارزانی رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور به ‌گفت‌وگو نشسته است که به نقل از خبرگزاری حوزه تقدیم می‌گردد.

□ محوریت اصلی فعالیت‌ها و برنامه‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد را تشریح کنید.
 کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، یکی از وسیع‌ترین و مؤثرترین مراکز فرهنگی نظام مقدس جمهوری اسلامی به‌شمار می‌رود و با افتخار می‌توان گفت، یکی از رویش‌های انقلاب است. کانون‌های مساجد، امروز دارای چشم‌اندازی است که بنیان آن، خانواده‌محور و مسجدپایه است و مخاطب اصلی آن تمامی گروه‌های سنی از کودکان، نوجوانان، جوانان، بانوان و آقایان هستند؛ به‌تعبیری می‌توان گفت، کانون‌های فهما در بستر مساجد، میان نسل قبل و نسل جدید پیوند و انس و الفت ایجاد کرده و در قالب فرهنگ و هنر، مبانی دینی و قرآنی را نشر و ترویج می‌دهند. قرآن کریم معجزه گویای خاتم پیامبران(ص) و هدایت‌گر انسان در دنیا و آخرت است. اگر جامعه بشری بر مدار قرآن و ارزش‌های والای انسانی قدم بردارد؛ قطعاً می‌تواند بحران قرن ۲۱ را پشت‌سر گذاشته و با بهره‌مندی از این نسخه شفابخش، به هدایت و رستگاری حقیقی دست یابد.
آیات و روایات متعددی در خصوص اهمیت و جایگاه قرآن کریم و تمسک جستن به اهل‌بیت(ع) و جدایی‌ناپذیر بودن این دو ثقل اکبر ذکر شده است؛ در همین راستا، اساس فعالیت‌ها و برنامه‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد با محوریت قرآن و عترت و ارزش‌های انقلابی است.

□ هدف‌گذاری کانون‌های فهما و رویکرد اصلی آن در این حوزه چیست؟
  در این حوزه باید با تفکر و تعمق بیشتری ورود پیدا کرده و صرفاً به انجام فعالیت‌ها و برنامه‌های سطحی بسنده نکنیم؛ بلکه باید پا را فراتر گذاشته و وارد عرصه پژوهش، تفسیر و تدبر در آیات کلام وحی و سیره علمی و عملی ائمه اطهار(ع) شویم که به‌راستی خود، قرآن ناطق هستند. ستاد فهمای کشور با این دیدگاه در حوزه قرآن و عترت چند کار ویژه و بسیار مهم را به انجام رسانده است که یکی از این اقدامات ارزنده، چاپ دوره نفیس چهار جلدی تفسیر همراه قرآن کریم در قطع وزیری و دوره سی جلدی(یک جزء از قرآن کریم)، در قطع پالتویی است که طی چندین سال، توسط برترین اساتید مفسر قرآن کریم تدوین شده است.
در این اثر فاخر که منطبق با قرآن کریم با رسم‌الخط عثمان‌طه است، از هر صفحه یک آیه انتخاب شده و تفسیر آن، جهت استفاده ائمه محترم جماعات و ارائه به نمازگزاران و شرکت‌کنندگان در طرح ملی تلاوت نور، شرح داده شده است.

□ طرح ملی تلاوت نور و گستره اجرایی آن را شرح دهید؟
 این طرح یکی از کارهای عمومی و بسیار ارزنده ستاد فهما در کشور است که با محوریت قرائت قرآن در مسجد و تحت عنوان «طرح تلاوت نور» با هر شب قرائت یک صفحه از قرآن کریم به‌اجرا درآمده است. اکنون ۳۰ هزار مرکز مجری طرح در کل کشور فعال هستند و این در حالی است که از سقف ۲۶ هزار کانون فرهنگی هنری کشور عبور کرده است.

□ در خصوص کنگره بین‌المللی امام سجاد(ع) که یکی از کارویژه‌های کانون‌های فهماست، توضیح دهید؟
  کنگره بین‌المللی امام سجاد(ع)، هر ساله به‌میزبانی استان هرمزگان و با شرکت اندیشمندانی از ایران و جهان برگزار می‌شود. در همین راستا اثری فاخر با محوریت صحیفه سجادیه با عنوان «کتاب زندگی» شامل؛ نکته‌ها و پیام‌های ناب از صحیفه سجادیه نیز، با حمایت ویژه ستاد فهمای کشور به چاپ و انتشار رسیده است. به نظر من بسیار مهم است که افرادی متخصص در حوزه علمیه داشته باشیم که از ژرفا و تسلط بر این صحیفه ‌نورانی برخوردار باشند. بحمدالله با راه‌اندازی مرکز تخصصی صحیفه سجادیه این مهم با تربیت تخصصی سطح۳ صحیفه ‌سجادیه فراهم آمده است که می‌تواند بستر لازم را برای بیان مباحث ارزشمند زبور آل‌محمد(ص) در مساجد کشور فراهم سازد. این یک شجره طیبه‌ای است که باید راه بیفتد و در مساجد جلو برود.

□ جشنواره قرآنی مدهامتان یکی از رویدادهای قرآنی است که با برند کانون‌های فرهنگی هنری مساجد شکل گرفته است؛ لطفاً در این خصوص توضیح بفرمایید؟
  یکی از اتفاقات مبارکی که امسال در این جشنواره رخ داد، افزایش چند برابری شرکت‌کنندگان به‌سبب تغییر گروه‌های سنی واجدالشرایط برای شرکت در جشنواره و اضافه شدن بخش نقاشی کودکان و داستان‌نویسی قرآنی، به رشته‌های تفسیر، قرائت و ترتیل قرآن کریم بود. اعتقاد بنده بر این است که کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، باید سیاست‌های خود را در عرصه‌های مختلف حفظ کرده و فعالیت‌هایشان را از سایر دستگاه‌های متولی این حوزه متمایز کنند. افزایش رشته‌های مذکور نیز در راستای همین سیاست‌ها و با توجه به رسالت اصلی کانون‌ها در بهره‌گیری از ابزار و قالب‌های هنری برای جذب بیش از پیش کودکان، نوجوانان و جوانان به مسجد است.

□ فعالیت‌های فهما را با محوریت ایام‌الله دهه فجر، در مناسبت‌‎های خاص مذهبی و انقلابی توضیح دهید؟
  ستاد فهما سال‌هاست که افتخار مسئولیت کمیته مساجد ستاد گرامی‌داشت ایام‌الله دهه فجر را عهده‌دار شده است. یکی از محورهای اصلی برنامه‌ها و فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد نشر و گسترش ارزش‌های والای انقلاب و دوران دفاع مقدس است. طرح ملی سه‌شنبه‌های تکریم ویژه پاسداشت خانواده‌های معظم شهدا، برگزاری رویداد بین‌المللی روح مقاومت و اجرای سرود ۴۰ هزار نفری بچه‌های مسجد در یوم‌الله ۱۲ بهمن، سالروز بازگشت تاریخی حضرت امام راحل به میهن اسلامی، از کارهای ویژه و شاخص ستاد فهمای کشور و ستادهای استانی است که در کنار صدها فعالیت فرهنگی و هنری از قبیل سرود، نمایش، تولید محتوا و نرم‌افزار با موضوع انقلاب، دفاع مقدس و ارزش‌های دینی به انجام رسیده است.

□ رویکرد اصلی طرح سه‌شنبه‌های تکریم و نحوه اجرای آن در مساجد به چه شکل است؟
  این طرح یکی از کارویژه‌های فاخر و ماندگار کانون‌های فهماست که مرحله نخست آن با نام «شکوه کرامت» به‌صورت ویژه با محوریت تکریم و پاسداشت خانواده‌های معظم شهدای دوران دفاع مقدس، مدافعان حرم، انقلاب اسلامی، مدافعان سلامت و... از تابستان تا اسفند سال ۱۳۹۹ در سطح کانون‌های مساجد سراسر کشور به‌اجرا درآمد. در همین راستا در مرحله اول با رعایت شرایط و ضوابط بهداشتی متناسب با شیوع کرونا، آیین پاسداشت ۳۶ هزار خانواده معظم شهدا، با حضور ائمه محترم جمعه، نمایندگان ولی‌فقیه در استان‌ها، مدیران استانی، وزارت ارشاد و مدیران کانون‌ها در محلات انجام شد که اگر شرایط کرونایی و محدودیت‌های ناشی از آن نبود، این آمار دو سه برابر می‌شد.
آیین‌های سه‌شنبه‌های تکریم در سال ۱۴۰۰ با عنوان شکوه مادری این‌بار برای تفقد و دل‌جویی از جایگاه والای مادران شهدا، مادران الگو در فرزندپروری و مادران فعال اجتماعی(مدیران موفق کانون‌های فرهنگی هنری مساجد) در سطح کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور آغاز شده است.
مردمی و مسجدی بودن این آیین‌های پاسداشت، از ویژگی‌های بارز طرح سه‌شنبه‌های تکریم است.

□ یکی از اهداف اصلی شکل‌گیری کانون‌های فهما، جذب نوجوانان و جوانان به مساجد و تربیت آنان است. از توفیقات کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در این عرصه بفرمایید؟
  امروز شبکه گسترده کانون‌های مساجد با آموزش، مهارت‌افزایی و تقویت بنیه دینی و اعتقادی جوانان و نوجوانان، به تقویت بدنه نیروهای انقلابی کمک می‌کند. یکی از مهم‌ترین مقوله‌ها در این عرصه، آموزش و مهارت‌افزایی بچه‌های مسجد است؛ چراکه جوانان مستعد و نخبه مسجدی، با تولید محتوا و خلق آثار فاخر در قالب‌های فرهنگی و هنری، ضمن انتقال پیام‌های ارزشی و انقلابی، می‌توانند سایر طیف‌ها را نیز متأثر از افکار و اندیشه‌های ناب اسلام، با خود همراه و هم‌قدم کنند.
سرچشمه گرفتن تولیدات فرهنگی و هنری از متن مسجد و عجین شدن آن با نفس پاک جوانان و نوجوانان با انگیزه و انقلابی، به‌لحاظ ارتباط با مخاطب و تأثیرگذاری مثبتی که بر نسل‌های مختلف دارد، از اهمیت بسیار بالایی برخورداراست.
توأم بودن علم و ایمان، رمز ماندگاری آثاری از این دست است. دو بال مهارت و ایمان در کنار هم، هنر را به بالاترین نقطه می‌رساند. باورهای دینی و ارزش‌های انقلابی، همان جان‌مایه اصلی آثار بچه‌های مسجد است که آن را، از سایر آثار فرهنگی و هنری متمایز می‌کند.

□ کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، در به خدمت گرفتن ابزار فرهنگ و هنر برای ترویج سبک زندگی اسلامی- ایرانی چه نقشی دارند؟
    رهبر فرزانه انقلاب حضرت آیت‌الله ‌العظمی امام خامنه‌ای؟مد؟،‌ در خصوص لزوم تبیین سبک زندگی اسلامی، تأکیدات فراوانی دارند. نقش‌آفرینان عرصه اندیشه و فرهنگ به‌ویژه هنرمندان متعهد و مسجدی، با بهره‌گیری از ابزار هنر، می‌توانند بر ارزش‌ها و نگرش‌هایی که افکار و رفتار جامعه را شکل داده و جهت‌گیری آن را مشخص می‌کند، نافذ و اثرگذار باشند. ابزار هنر باید در خدمت سبک زندگی ایرانی-اسلامی باشد. بچه‌های مسجد، بن‌مایه تقوا و ایمان را در خود نهادینه دارند و در قدم بعدی باید علم روز را فرا بگیرند. پرورش این هنرمندان خلاق و متعهد، باید با حساسیت ویژه‌ای در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد مورد توجه قرار بگیرد؛ چراکه خروجی این فرآیند منجر به تولید آثار فاخر هنری می‌شود.
باید این نکته را مورد توجه داشت که هر اثری یک روح و یک ظاهر دارد. فیلم‌ساز، سراینده یا آهنگ‌ساز ممکن است، کار زیبایی را خلق کند؛ اما اگر روح ارزشی و ایمانی را دست‌مایه اصلی هنر خود قرار ندهد، آن روح و اثرگذاری را نخواهد داشت. ما باید امروز به هنر بچه‌های مسجد اعتماد کرده و کارها را به آنها بسپاریم. به‌عنوان مثال اجرای سرود فاخر ۴۰ هزار نفری بچه‌های مسجد که با یکدست شدن آن‌ها در سراسر کشور که از قرار گرفتن لهجه‌ها و گویش‌های مختلف در کنار هم و همنوایی آنان شکل گرفت، یکی از این تجربیات درخشان است.

اولویت‌های ستاد فهما در سومین رویداد
امسال با بازنگری در عرصه‌های مختلف، نگاه ویژه‌ای به تخصصی شدن آموزش‌ها و همچنین ارائه آموزش‌های عمومی داشته‌ایم. هدف‌گذاری سومین رویداد ملی فهما را در قالب رواق‌های دوازده‌گانه، بر آموزش و مهارت‌افزایی ۴۰ هزار مدیر و عضو کانونی قرار داده‌ایم.    امکان بهره‌مندی یکسان بچه‌های مسجد و عدالت آموزشی در این فضا، یکی مهمترین دغدغه‌های ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور است. در همین راستا به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده که امکان بهره‌مندی از آموزش‌ها به‌صورت مجازی و رایگان برای تمامی استان‌ها و روستاهای مناطق محروم، از طریق سامانه بچه‌های مسجد فراهم باشد. تولید و طبقه‌بندی محتوای آموزشی با حضور بهترین و مجرب‌ترین اساتید، جهت بهره‌مندی افراد علاقه‌مند و مهارت‌افزایی آنان در بستر سامانه صورت گرفته و به‌شکل یکسان در اقصی‌نقاط کشور در دسترس است.

□ فعالیت‌های بچه‌های مسجد در عرصه تولید محتوای فرهنگی و ارزشی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
   کار مسجد خارج از حوزه قرآن و عترت و ارزش‌های انقلابی نیست. کار ما دارای دو بخش است: یک دسته از برنامه‌ها و کارهای ما کاملاً آشکار است و دسته دیگر در بدنه انقلاب و مستتر هستند. کار ما، هم از حیث محتوا که هسته باشد و هم آنچه که از حیث ظاهر اتفاق می‌افتد، ناظر به همان کادرسازی برای انقلاب است. امروز تولید فاخرترین سرودهای مرتبط با ارزش‌های انقلابی را در کانون‌های مساجد شاهد هستیم. وقتی شهید فخری‌زاده به شهادت رسید، بچه‌های مسجد با دغدغه‌ای که دارند، به‌صورت شبانه‌روزی و در کمتر از ۲۴ ساعت، اثر فاخری را به‌نام «شلیک» تولید کردند؛ کاری که حداقل یکماه زمان برای آماده‌سازی لازم داشت، در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با بهترین کیفیت آماده و در شبکه‌های ملی و استانی پخش شد.