به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله علیرضا اعرافی در دیدار اعضای شورای سیاست‌گذاری کنگره علامه بهابادی یزدی(ره)، با اشاره به نقش محوری شخصیت‌هایی چون علامه بهابادی(ره) در پیوند حوزه‌های علمیه تاریخی، اظهار کرد: خط سیر فکری و تحصیلی علامه بهابادی از شیراز و اصفهان گذشته و به نجف اشرف ختم شده است و این مسیر علمی، می‌تواند نشان‌دهنده نسبتی معنادار میان این سه حوزه بزرگ در تاریخ علمای شیعه باشد و اگر بتوانیم این نسبت را دقیق‌تر بررسی و تحلیل کنیم، می‌توانیم از شخصیت‌هایی مانند ایشان برای افکندن پرتوی بر تاریخ حوزه‌های علمیه استفاده کنیم.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: حوزه اصفهان در قرون یازدهم و دوازدهم، به‌واقع یکی از حوزه‌های ممتاز و درآمدی تاریخ بوده است؛ گاهی این‌گونه تعبیر کرده‌ام که معدل علمی این حوزه در آن دو قرن، از بسیاری از حوزه‌های علمی دیگر در طول تاریخ بالاتر بوده است و اگر نگوییم بالاتر از همه، لااقل جزء سه حوزه اول تاریخ حوزه‌های علمیه محسوب می‌شود در کنار حوزه‌هایی چون نجف و بغداد؛ و اگر بخواهیم، حوزه‌های علمیه را در طول هزارسال گذشته درجه‌بندی کنیم، قطعاً اصفهان جزو هفت یا هشت حوزه نخست خواهد بود.
وی ابراز کرد: حوزه اصفهان در آن دوره به مرکزیت علمی تبدیل شده بود که تمامی علوم از فقه و اصول گرفته تا فلسفه، کلام، حدیث، تفسیر و حتی علوم طبیعی مانند نجوم، هیأت، شهرسازی و معماری در آن تدریس می‌شد و شخصیت‌هایی چون شیخ بهایی(ره) با دایره وسیع علمی خود در این جامعیت نقش داشتند؛ چنین گستره‌ای از جامعیت را کمتر در دیگر حوزه‌ها می‌بینیم؛ گرچه هر حوزه‌ای در برخی علوم برجسته‌تر است و حوزه نجف نیز در برخی ادوار در فقاهت سرآمد بوده است.
امام جمعه قم تصریح کرد: شخصیت‌هایی که حلقه وصل میان حوزه‌های مختلف هستند، امتیاز ویژه‌ای در زندگی علمی خود دارند و مرحوم نائینی، از جمله این بزرگان است که شاکله اصلی شخصیت علمی‌اش در اصفهان شکل گرفت و سپس در نجف به کمال رسید و برخلاف تصوری که گاهی مطرح می‌شود، بهره‌گیری مستقیم ایشان از آخوند خراسانی در نجف به آن حد نبوده و پایه علمی وی عمدتاً در اصفهان نهاده شده بود.
عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری، با اشاره به اهمیت بازخوانی تاریخ حوزه‌های علمیه گفت: این فرصت را باید مغتنم شمرد تا از طریق بزرگداشت شخصیت‌هایی مانند علامه بهابادی(ره) زاویه دید جدیدی نسبت به تعامل و ارتباط حوزه‌های بزرگ علمیه تاریخ مانند اصفهان، شیراز و نجف ایجاد شود. متأسفانه هنوز تاریخ منسجم و جامع حوزه‌های علمیه تدوین نشده و آنچه تا امروز نوشته شده یا تألیفات تک‌نگارانه درباره شخصیت‌های خاص یا حوزه‌های منفرد است؛ درحالی‌که حوزه‌های علمیه یک موجود زنده و پویا بوده‌اند که در طول قرن‌ها دست به دست شده و اکنون به ما رسیده‌اند.
وی افزود: بنده بیش از سی سال است که به‌دنبال تدوین موسوعه‌ای جامع برای نشان‌دادن تطور تاریخی حوزه‌های علمیه هستم و اکنون در مجموعه آثار حوزه علمیه قم که در قالب ۳۵ جلد منتشر شده، در تلاش هستیم تا سده اخیر را به‌صورت پیوسته و تحلیلی نمایش دهیم؛ اما هنوز بسیاری از سده‌های مهم از جمله قرون سوم و چهارم هجری، به‌صورت منسجم بررسی نشده‌اند.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور، همچنین با اشاره به جایگاه علم منطق در اندیشه اسلامی، گفت: در خصوص منطق نیز علامه بهابادی(ره) فعالیت‌های بسیار خوبی انجام داده‌اند که بنده برخی از آن‌ها را دیده‌ام. بحث منطق در مسیر تاریخی خود، تطوراتی داشته که در این میان ملاعبدالله بهابادی یزدی(ره) یکی از نقاط برجسته این سیر است؛ هرچند نمی‌توانم با قاطعیت بگویم که نقطه عطف آن است؛ زیرا هنوز کار جامع و مستندی در این زمینه انجام نشده است.
عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه تأکید کرد: نوآوری‌های ملاعبدالله بهابادی یزدی(ره) در محتوا و نظام تعلیم و تربیت بسیار مهم است و شخصاً در اوایل انقلاب این متون را تدریس می‌کردم؛ بنابراین برجسته‌کردن جایگاه ایشان در تطور منطق اسلامی، ضرورت پژوهشی دارد. در کنار آن، جایگاه دقیق این کتاب در نظام آموزشی اهل سنت و شیعه نیز، باید مشخص شود و اینکه از کجا آغاز شده، چگونه گسترش یافته و به کجا ختم شده، اهمیت دارد.
عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری عنوان کرد: یکی دیگر از مسائل مهم، جایگاه آثار منطقی علامه بهابادی یزدی(ره) در ساختار رشته‌های حوزه علمیه است و ما امروز در درختواره رشته‌ها، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ رشته داریم و منطقی که ایشان ارائه کرده‌اند، باید در سرفصل‌ها و تدوین متون حوزه جای گیرد و این مسأله‌ای است که باید در گروه‌های تدوین متون به آن توجه شود تا بتوان آن را در رشته‌های رسمی حوزه تعریف کرد.
وی با اشاره به اهمیت حفظ و بهره‌برداری از اسناد تاریخی حوزه، گفت: اگر در فرآیند این کار پژوهشی اسنادی پیدا شود که برای تاریخ حوزه علمیه مفید باشد، می‌توان آنها را به مرکز اسناد فیضیه اضافه کرد و این مرکز هم‌اکنون، به بیش از یک میلیون سند رسیده است و اسناد مهمی از جمله مکاتبات شهید آیت‌الله بهشتی و آیت‌الله قدوسی(ره) در آنجا نگهداری می‌شود.
آیت‌الله اعرافی افزود: همچنین در کنگره مرحوم نائینی که مهرماه امسال در قم و نجف برگزار می‌شود، تأکید دارم که این کنگره‌ها زمینه‌ساز تقویت ارتباط میان حوزه‌های قم و نجف باشد و این روابط علمی و فرهنگی، می‌تواند تأثیرات بسیار مثبتی داشته باشد.
مدیر حوزه‌های علمیه، با اشاره به سیر تطور علوم انسانی در جهان اسلام، گفت: سال گذشته در استانبول کنفرانسی درباره تطور علوم انسانی از قرن اول تا پنجم برگزار شد. پیشنهاد می‌کنم اگر صلاح بدانید، ستادی مشترک میان قم و نجف برای بررسی تطور علوم اسلامی در پانزده قرن گذشته شکل گیرد.

  تلاش برای احیا و معرفی ابعاد منطقی علامه بهابادی یزدی (ره)
​​​​​​​حسن عبدی‌پور، دبیرعلمی همایش بین‌المللی علامه بهابادی یزدی(ره) نیز در این دیدار، به نقش اجتماعی و سیاسی علامه بهابادی اشاره کرد و گفت: انتصاب ایشان به‌عنوان متولی آستان حضرت امیرالمؤمنین(ع) توسط شاه عباس و حکمرانی عملی در نجف، گواهی بر پیوند دین و سیاست در شخصیت اوست.
دبیر علمی همایش بین‌المللی علامه بهابادی یزدی(ره)، در ادامه به اهمیت ملی و فراملی اندیشه‌های علامه بهابادی پرداخت و افزود: بازخوانی اندیشه‌های علامه، به تقویت هویت ملی و دینی ما کمک می‌کند و نشان می‌دهد که ایران همواره مهد پرورش دانشمندان و متفکران بزرگی بوده است.
عبدی‌پور در ادامه با اشاره به ارتباط اندیشه‌های علامه بهابادی با دنیای معاصر، گفت: امروزه استفاده از منطق برای پالایش اطلاعات، اجتناب از مغالطات و اصلاح تصمیم‌گیری‌ها ضروری است. ضرورت بازخوانی اندیشه‌های عقلانی برای مواجهه با بحران‌های اجتماعی و سیاسی، امروز بیش از پیش احساس می‌شود. معرفی دیدگاه‌های علامه به‌عنوان الگویی فراملی برای حکمرانی عادلانه و پیوند میان خرد، اخلاق و عدالت به‌عنوان شالوده بقای تمدن‌ها، از جمله اهداف این همایش است.
وی گفت: آثار منطقی علامه بهابادی را می‌توان در پنج دسته اصلی تقسیم کرد: تألیف، حاشیه‌نویسی، شرح‌نویسی، ترجمه و تعلیقه؛ تحقیق و تصحیح انتقادی این آثار در حال انجام است و بر اساس میزان پیشرفت در سه مرحله پیگیری می‌شود و در واقع ما به دنبال احیا و معرفی چهره منطقی علامه بهابادی هستیم.