امروزه با توجه به گستره نفوذ فضای مجازی و بسترهای اینترنتی در جامعه و ورود ابزارهای مرتبط با آن به زندگی حقیقی مردم، بایستی نگاه فرهنگی و دینی ویژه‏ای به این فضا داشت.
در همین راستا، معاونت تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه، طرح «تبلیغ در فضای مجازی» را با رویکردی متفاوت از گذشته آماده کرده تا سرآغازی بر حرکت‌های انقلابی در فضای مجازی باشد.
خبرگزاری رسا، برای آشنایی بیشتر مخاطبان خود با این طرح، با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ملانوری، معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌‏های علمیه گفت‌وگویی انجام داده‌ است که مشروح آن تقدیم علاقه‏‌مندان هفته‌نامه افق حوزه می‌‏شود.

□ لطفاً توضیحاتی درباره طرح «تبلیغ در فضای مجازی» و اهداف اجرای آن بفرمایید.
  طرح «تبلیغ در فضای مجازی» با هدف رشد و تقویت دینی و انقلابی جامعه از طریق تأثیرگذاری مطلوب دینی بر اندیشه، احساس و رفتار افراد و در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی با استفاده از ظرفیت‌های رسانه و فضای مجازی اجرایی می‌شود. «تبیین اعتقادات دینی و احکام شرعی»، «تقویت، تحکیم و تبیین مبانی، ارزش‌ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران، جایگاه ولایت فقیه، مرجعیت، حوزه و روحانیت»، «ترویج سبک زندگی اسلامی و تحکیم بنیان خانواده»، «تبیین ابعاد مختلف انحطاط فرهنگ غربی»، « ترویج و تحکیم اخلاق اسلامی به‌ویژه بُعد اجتماعی آن»، «پاسخ‏گویی به شبهات و تهاجمات معاندان، مخالفان و جریان‌های فکری، فرهنگی و سیاسی معارض»، «موج‌آفرینی، گفتمان‌سازی و جریان‌سازی فرهنگی، تبلیغی و انقلابی به‌صورت فعال»، «فرهنگ‌سازی استفاده صحیح از فضای مجازی»، «جریان‌شناسی، رصد، پایش، افکارسنجی و نیازشناسی در عرصه فضای مجازی»، «تربیت نیروی انسانی متخصص و کارشناس ویژه فضای مجازی»، «تولید محتوای فرهنگی و تبلیغی متناسب با فضای مجازی» و «شبکه‏سازی در فضای مجازی جهت هماهنگی و هم‌افزایی فعالان فضای مجازی» را نیز، می‏توان از اهداف جزئی اجرای این طرح برشمرد.

□ سیاست‌های اجرایی این طرح چیست و چشم‌انداز این طرح را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
  حرکت در راستای آموزه‌های قرآن و اهل‌بیت(ع)، توجه به منویات و رهنمودهای امامین انقلاب، اهتمام به رویکرد فعال در اقدامات تبلیغی، تأکید بر رویکرد جهادی و انقلابی در فعالیت‌ها، اولویت دادن به استفاده از ظرفیت گروه‌ها و تشکل‌های حوزوی  جهادی و فعال در فضای مجازی و پرهیز از ایجاد تفرقه در جامعه، برخی از سیاست‌های اجرایی این طرح است. از دیگر سیاست‌های طرح «تبلیغ در فضای مجازی» می‌توان به مواردی همچون: پرهیز از روزمرگی و فعالیت‌های پراکنده و غیرضروری، بهره‌گیری از ظرفیت‌های تبلیغی داخلی و خارجی، جذب حداکثری و دفع حداقلی، پرهیز از القای یأس و ناامیدی، سعی در جذب افراد چهره و تأثیرگذار، تأکید بر آینده‌پژوهی و آینده‌نگری در فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها و تأکید بر بهره‌گیری از جدیدترین ابزارها و فن‌آوری‌های نوین در عرصه تبلیغ اشاره کرد.
تبلیغ اینترنتی در افق 1414 بر اساس این طرح، معرفت‌بنیان، هدایت‏گر، آینده‌نگر، جریان‌ساز، گفتمان‌ساز، روزآمد، خلاق، کارآمد، امیدآفرین و خنثی‌کننده فعالیت‌های دشمن در راستای اهداف اسلام و انقلاب خواهد بود.

□ برای رسیدن به اهداف و اجرای سیاست‌های مورد نظر چه راهکارهایی مدنظر قرار داده شده است؟
  برای رسیدن به اهداف فوق، بخش‌های اجرایی همچون شورای تخصصی تبلیغ مجازی، مدیریت تبلیغ نوین و گروه‌های تبلیغی راه‎‌اندازی شده‌اند تا وظایف تعیین‌شده را پیگیری نمایند و انجام دهند. ضمناً شرایط، ویژگی‌ها و دستورالعمل‌های مربوط در آیین‌نامه اجرایی طرح تبلیغ مجازی تدوین شده که پس از تصویب در شورای تخصصی تبلیغ مجازی ابلاغ می‌شود.

□ شورای تخصصی تبلیغ مجازی، متشکل از چه افرادی است و چه وظایفی بر عهده دارد؟
  اعضای شورا شامل؛ معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه به‌عنوان رئیس شورا، مدیر هنر و تبلیغ نوین معاونت تبلیغ به‌عنوان جانشین رئیس و دبیر شورا، نمایندگان مراکز و مجموعه‌های مرکز مدیریت حوزه (مرکز ارتباطات و بین‏الملل، مرکز رسانه و فضای مجازی، مرکز فن‌آوری اطلاعات، معاونت تبلیغ و ارتباطات حوزه علمیه قم) و مراکز همسو همچون (دفتر تبلیغات اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، مجمع نمایندگان طلاب، حوزه‌‏های علمیه خواهران، جامعةالزهرا(س)، جامعة‏المصطفی(ص)، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور، مرکز خدمات حوزه‌های علمیه)، سه نفر نماینده گروه‏ها، مؤسسات و تشکل‌های فعال در فضای مجازی و دارای مجوز و سه نفر از اساتید و کارشناسان فضای مجازی هستند. وظایف شورا عبارت است از: بررسی سیاست‌ها و راهبردهای مرتبط با فضای مجازی و پیشنهاد به مدیر حوزه‌های علمیه، تصویب ساختار و شرح وظایف کمیته‌های علمی در حوزه تبلیغ مجازی، بررسی و تصویب برنامه‌ها در راستای بهره‌گیری از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود حوزوی در عرصه‌های مختلف فضای مجازی و ایجاد زمینه تعامل و هم‌افزایی مراکز حوزوی با مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، نظارت بر اجرای برنامه‌های مصوب و مرتبط با تبلیغ مجازی و تصویب آیین‌نامه‌ها و ضوابط بخش‌های «ساماندهی»، «آموزش» و «جذب و گزینش».

□ بیان کردید که یکی از بخش‌های اجرایی در راستای رسیدن به اهداف و سیاست‌ها، «مدیریت تبلیغ نوین» است؛ در این بخش چه اقداماتی صورت می‌گیرد؟

  در مدیریت تبلیغ نوین، اقداماتی نظیر: «جذب و گزینش مبلغ مجازی»، «آموزش»، «گروه‌بندی و به‌کارگیری مبلغان»، «نظارت و ارزیابی» و «هماهنگی و پشتیبانی» پیگیری می‌شود.

جذب و گزینش مبلغ مجازی
شناسایی افراد، گروه‌ها و مؤسسات حوزوی با اولویت فعالان جهادی، جهت به‌کارگیری در تبلیغ نوین (از طریق فراخوان و اطلاعیه)، تشکیل پرونده و مصاحبه جهت احراز شاخص‌های مورد انتظار و به‌کارگیری آزمایشی افراد پذیرش‌شده جهت احراز شرایط در میدان عمل، از برنامه‌هایی است که به‌منظور جذب و گزینش مبلغان فضای مجازی انجام می‌شود.
آموزش
در بحث آموزش نیز، اقداماتی همچون: تدوین پیش‏نویس دوره‌های آموزشی، عناوین و سرفصل‌های درسی (محتوایی و روشی) جهت توانمندسازی طلاب، مبلغان و فعالان فرهنگی در زمینه تبلیغ مجازی، تهیه و تولید محتواهای آموزشی (مقدماتی و تکمیلی) و پیگیری جهت برگزاری دوره‌های آموزش حضوری و مجازی توسط مجتمع آموزش‌های کاربردی و مهارتی، در حال انجام است.
گروه‌بندی و به‌کارگیری مبلغان
پس از جذب و آموزش مبلغان اینترنتی، افرادی که صلاحیت تبلیغی آن‏ها پس از آزمون علمی و مهارتی احراز شود، در گروه‌های تولید محتوا که مسئولیت تولید محتوای تبلیغ مجازی در شکل‌های مختلف را دارند و انتشار محتوا که محتواهای تولیدشده را در فضاهای مختلف مجازی منتشر می‌کنند، ساماندهی و مشغول به فعالیت می‌شوند.
نظارت و ارزیابی
به‌منظور نظارت بر فعالیت‌های تبلیغی در فضای مجازی اقداماتی نظیر: ارزیابی محصولات و تولیدات مبلغان اینترنتی (متن، عکس، فیلم و صوت) قبل از انتشار و نظارت بر محیط‌های تبلیغی مبلغان اینترنتی(پایگاه‌های اینترنتی، کانال‌ها، پیج‌ها، صفحات مجازی و... ) پس از انتشار انجام می‌شود.
هماهنگی و پشتیبانی
کلیه امور مربوط به هماهنگی و پشتیبانی تبلیغ اینترنتی از طریق بخش‎های «رصد و پایش»، «تحقیق و توسعه» و «امور محیط‌ها و سامانه‌ها » پیگیری می‌شود.
بخش رصد و پایش، به‌منظور برنامه‌ریزی و فعالیت مناسب در فضای مجازی با وظایفی همچون شناسایی اهداف، برنامه‌ها و رویکردهای کوتاه‌مدت و بلندمدت مخالفان و معاندان، شناسایی جریانات بالقوه و بالفعل فضای مجازی (اعم از منفی و مثبت)، شناسایی افراد و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی مثبت و منفی شاخص و اثرگذار، ارائه نتایج رصد به گروه‌های تولید محتوا و زمینه‌سازی برای انجام واکنش سریع مبلغان اینترنتی، تولید و انتشار ماهنامه رصد (مرصاد)، طبقه‏بندی، تحلیل و ارائه نتایج رصدها به اساتید، مسئولان و متولیان حوزوی و فرهنگی، ایجاد بانک رصد فضای مجازی و گردآوری رصدهایی که در نهادها و گروه‌های مختلف انجام می‌شود، راه‏اندازی شده است.
در بخش تحقیق و توسعه نیز، مطالعه و پژوهش در زمینه راه‌های گسترش کمی و کیفی تبلیغ مجازی، آینده‌پژوهی دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فضای مجازی، گردآوری آسیب‌شناسی‌ها، نیازسنجی‌ها و آمارهای مورد نیاز و ارائه تحلیل‏های مناسب بر اساس آن‏ها به بخش‌ها و گروه‌های مختلف تبلیغ نوین، پیش‌بینی فرصت‌ها و تهدیدهای پیش‌روی تبلیغ نوین جهت توسعه و ارتقای فعالیت‌ها بر اساس آن‏ها، تحقیق و بررسی پیرامون روش‌های جدید تبلیغی مبتنی بر معارف اسلامی جهت گسترش فعالیت‌های مبلغان، مطالعه و تحقیق پیرامون فن‌آوری‌های نوین و چگونگی استفاده از آن‏ها در تبلیغ مجازی (فن‌آوری‌هایی همچون: هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، Bigdata، سئو، مارکتینگ، شبکه ملی اطلاعات، GateWay، سکوهای انتشار و... ) و تحقیق و پژوهش پیرامون روش‌های درآمدزایی و ایجاد منابع پایدار از طریق فضای مجازی با رعایت شئونات حوزوی و ضوابط و مقررات، مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین پیگیری امور مربوط به تجمیع سامانه‌ها و به‌روزرسانی آن‏ها، راه‏اندازی پایگاه جامع اشتراک محتوای تبلیغی، راه‌اندازی و پشتیبانی فنی محیط‌های مختلف مورد نیاز مبلغان مجازی (پایگاه‌های اینترنتی، کانال‌ها، صفحات مجازی و... ) و تهیه بانک‌های اطلاعاتی، کتابخانه‌ها و نرم‌افزارهای مورد نیاز گروه‌های مختلف تبلیغی نیز، از مواردی است که در بخش امور محیط‌ها و سامانه‌ها پیگیری می‌شوند.

□ همان‌گونه که اشاره کردید، برای رسیدن به اهداف در فضای مجازی، بخش‌هایی راه‌اندازی شدند که یکی از آنها، بخش «گروه‌های تبلیغی» است. لطفاً در این مورد نیز توضیحاتی ارائه بفرمایید.
  گروه‌های تبلیغی شامل دو بخش گروه‌های تولید محتوا و گروه‌های انتشار محتوا هستند. گروه‌های تولید محتوا شامل: «کلام و عقاید»، «خانواده و سبک زندگی»، «سیاست، اجتماع و انقلاب اسلامی»، «دانش‏آموزی»، «بازی‌های رایانه‌ای» و «نقد رسانه (سینما و تلویزیون)» و «گروه‏های تبلیغی مرتبط با فرق و ادیان» هستند که بر حسب نیاز و شرایط روز جامعه، این گروه‌ها تغییر پیدا کرده یا تکثیر می‌شوند.
برای گروه‌های تولید محتوا وظایفی معین شده که عبارت است از: تهیه و تولید محتواهای تبلیغی مورد نیاز فضای مجازی، فرآوری محتواهای تولیدشده به انواع محصولات اینترنتی(متن، عکس‌نوشته، فیلم و کلیپ و صوت)، متناسب‌سازی محصولات و محتواها با زمان و محیط انتشار در فضای مجازی، بارگذاری محتوای تولیدشده در سامانه جامع اشتراک محتوا و تولید و فرآوری محتوا به‌منظور استفاده در زبان‌های پرمخاطب دنیا یا دارای حساسیت خاص(انگلیسی، عربی، فرانسوی، اسپانیولی، چینی، اردو، پرتقالی، روسی، ترکی، آذری و ژاپنی و... ).
محتواهای تولیدشده در گروه‌های تولید، توسط گروه‌های انتشار محتوا در فضای مجازی اعم از: شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، سایت‌های تبلیغی و نرم‌افزارهای تعاملی منتشر می‌گردد.
این گروه وظایفی همچون: انتشار محتواهای تولیدی بر اساس موضوعات مورد نیاز جامعه در محیط‌های پرمخاطب و حضور تبلیغی فعال و مؤثر جهت تبیین، توضیح و پاسخ‏گویی به سؤالات و شبهات مطرح پس از انتشار آن‏ها، ایجاد شبکه انتشار محتوا با استفاده از ظرفیت طلاب، اساتید، مبلغان، گروه‌های تبلیغی و فعالان فرهنگی در فضای مجازی، بازنشر محتواهای مناسب مورد تأیید که توسط دیگر فعالان فرهنگی فضای مجازی تولید شده است و ارتباط و تعامل با افراد، گروه‏ها، نهادها، مؤسسات و سازمان‌های فرهنگی و دینی جهت هم‌افزایی در انتشار محتوا را بر عهده دارد.