حجت‌الاسلام‌ والمسلمین زمانی در آیین رونمایی از فقه‌الحکومه و فقه‌المجتمع الاوروبی، گفت: اسلام تنها دین جهانی است که قابلیت پاسخ‌گویی به همه نیازهای بشری را در همه زمان‌ها دارد.
آیین رونمایی از دو اثر علمی حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدهادی مفتح با عنوان‌های فقه‌الحکومه و فقه‌المجتمع الاوروبی،  با حضور حجت‌الاسلام‌ والمسلمین زمانی مشاور مدیر حوزه‌های علمیه در امور مذاهب اسلامی و نویسنده این آثار، در سالن مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدحسن زمانی در این مراسم، ضمن تقدیر از برگزارکنندگان نشست، با بیان اینکه سنت حسنه رونمایی از کتاب‌های نوآورانه باید در حوزه رواج یابد، اظهار کرد: این سنت حسنه که از آثار علمی دارای نظریه‌پردازی‌های جدید رونمایی می‌شود، باید نهادینه گردد. متأسفانه این کار هنوز در حوزه به‌صورت گسترده انجام نمی‌شود. پیشنهاد من به مدیریت حوزه این است که نشست‌های علمی و نظریه‌پردازی در همه رشته‌های علوم اسلامی از فقه و اصول گرفته تا فلسفه، کلام، عرفان و علوم اجتماعی گسترش پیدا کند.
فرهنگ نقد نهادینه شود
حجت‌الاسلام‌ والمسلمین زمانی با اشاره به پیشنهاد حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مفتح درباره نقد علمی دو کتاب فقه‌الحکومه و فقه‌المجتمع الاوروبی گفت: کار ارزشمند ایشان در دعوت به نقد آثار خود شایسته تقدیر است. در کشور ما معمولاً نویسندگان نقدگریز و تقدیرگرا هستند، در حالی‌که در کشورهای دیگر، نویسندگان از نقد استقبال می‌کنند و حتی به منتقدان قوی پاداش می‌دهند تا ضعف‌های علمی کتاب در چاپ‌های بعدی رفع شود. ما نیز باید این فرهنگ را در حوزه نهادینه کنیم تا گفت‌وگوی علمی و رشد فکری ترویج یابد.
مشاور مدیر حوزه‌های علمیه در امور مذاهب اسلامی در بخش دوم سخنان خود با تأکید بر جهانی بودن دین اسلام، اظهار کرد: اسلام تنها دین جهانی است؛ جهانی از سه جهت: جهانی بودن احکام و قوانین فقهی، جهانی شدن آینده اسلام و جهانی‌سازی توسط پیروان آن. خداوند احکام اسلام را به‌گونه‌ای تشریع کرده که پاسخ‌گوی همه جوامع بشری در همه زمان‌ها تا قیامت است.
حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی با اشاره به آیاتی از قرآن کریم درباره وعده جهانی‌شدن اسلام، افزود: قرآن در آیاتی همچون «وعد الله الذین آمنوا...» و «لیظهره علی الدین کله» تصریح کرده که اسلام دین غالب بر همه ادیان خواهد شد. بنابراین، ما روحانیت باید در تحقق این وعده الهی نقش فعال داشته باشیم.
فقه نواندیش و ورود به مسائل مستحدثه
مشاور مدیر حوزه‌های علمیه در امور مذاهب اسلامی در ادامه با تقدیر از تلاش‌های حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مفتح در تألیف این آثار، گفت: ورود به مباحث نوپدید فقهی، به‌ویژه درباره جامعه اروپایی، بسیار ضروری است. برخی تصور می‌کنند فقه شیعه دیگر مسئله‌ای باقی نگذاشته و فقط باید همان مباحث پیشینیان را تکرار کنیم، در حالی‌که فقه باید در عرصه مسائل نوپدید اجتماعی و بین‌المللی فعال باشد.
وی پیشنهاد داد: حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مفتح این مسیر را ادامه دهند و مجموعه‌ای از مسائل مستحدثه شیعیان در کشورهای غیر اسلامی را در قالب مجموعه "فقه‌المجتمع الاوروبی" تدوین کنند و این موضوعات را برای بررسی در اختیار مراجع و اساتید دروس خارج قرار دهند تا در جلسات علمی بررسی و تکمیل شود.
حجت‌الاسلام‌ والمسلمین زمانی با اشاره به لزوم تحمل نقد در فضای علمی حوزه، تأکید کرد: ممکن است برخی دیدگاه‌های فقهی مانند سن بلوغ یا تزاحم میان قانون کشور میزبان و احکام فقهی، مورد پذیرش همه فقها نباشد، اما باید تاب‌آوری علمی داشت و به‌صورت مستدل بررسی کرد. در تاریخ فقه، فتواهایی که زمانی شاذ به‌حساب می‌آمدند، بعدها به نظر مشهور تبدیل شدند.
بیان حکمت احکام و پاسخ به شبهات غرب
وی با اشاره به اهمیت تبیین حکمت احکام اسلامی گفت: در برخی کشورها مانند مصر، مفتیان هنگام پاسخ به استفتائات، دلیل اصلی فتوا را نیز بیان می‌کنند تا مخاطب و منتقدان، مبنای علمی حکم را بدانند. این روش، زمینه رشد علمی و گسترش فهم اجتماعی از فقه را فراهم می‌کند.
مشاور مدیر حوزه‌های علمیه در امور مذاهب اسلامی با اشاره به مباحث کتاب فقه‌الحکومه گفت: در زمینه حکومت اسلامی و ولایت فقیه آثار ارزشمندی وجود دارد، اما متأسفانه بسیاری از طلاب و حتی نخبگان با آن‌ها آشنا نیستند. یکی از آسیب‌ها، ضعف در رساندن این منابع به دست مخاطبان حوزوی و دانشگاهی است. امیدوارم مرکز رسانه حوزه در معرفی این آثار نقش فعالی ایفا کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین زمانی در پایان اظهار کرد: رونمایی از کتاب‌های علمی فرصتی برای تضارب آرا، نظریه‌پردازی و ارتقای سطح فقه اسلامی است.

   تعارض میان قانون و شریعت از مسائل مهم مهاجرین است
​​​​​​​حجت‌الاسلام والمسلمین مفتح نیز در آیین رونمایی از دو اثر علمی خود، ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این نشست، تأکید کرد: مباحث این آثار در راستای پاسخ‌گویی به دغدغه‌های فکری مسلمانان خارج از کشور، به‌ویژه در حوزه فقه حکومت و نسبت قانون و شریعت تنظیم شده است.
وی خاطرنشان کرد: فقه اسلامی اگر بخواهد در دنیای امروز کارآمد باشد، باید نسبت خود را با نظام‌های سیاسی و اجتماعی غرب بشناسد و بتواند میان شریعت اسلامی و قوانین مدنی جوامع اروپایی رابطه‌ای معقول و علمی برقرار کند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی با اشاره به سابقه فعالیت‌های علمی روحانیون در اروپا گفت: پیش از این هم جلساتی میان روحانیون در مرکز اسلامی هامبورگ برگزار می‌شد، اما این جلسات حال‌وهوای علمی نداشت و بیشتر به مباحث تجربی و مشکلات اجرایی می‌پرداخت. ما تصمیم گرفتیم این جلسات را به سمت مباحث علمی سوق دهیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین مفتح افزود: فضلا و روحانیونی که در اروپا فعالیت می‌کردند، علاقه‌مند بودند به حال‌وهوای حوزه بازگردند، چون سال‌ها از فضای علمی فاصله گرفته بودند. بر همین اساس، این جلسات می‌توانست پاسخ‌گوی نیاز علمی آن‌ها باشد.
وی با اشاره به اهداف این دروس توضیح داد: هدف نخست تقویت ارتباطات روحانیون مناطق مختلف با یکدیگر بود، چون این ارتباطات هرچه بیشتر باشد، برکات بیشتری به‌دنبال دارد. هدف دوم ارتقای سطح علمی روحانیون بود، چراکه بسیاری از آنان سال‌ها از حوزه‌ها دور بودند و نیاز به بازخوانی مباحث فقهی داشتند.
این پژوهشگر حوزوی ادامه داد: هدف دیگر پاسخ‌گویی به مسائل بی‌پاسخی بود که در جوامع غربی وجود داشت و چون این مسائل در حوزه‌های علمیه مطرح نبودند، در منابع فقهی نیز پاسخی برای آن‌ها دیده نمی‌شد. از همین‌رو تصمیم گرفتیم مباحث تخصصی فقهی را برگزار کنیم که با استقبال خوبی از سوی روحانیون مواجه شد.
وی درباره گستره این جلسات توضیح داد: در جلسات ما روحانیونی از کشورهای مختلف اروپایی و حتی از آمریکا و کانادا حضور داشتند. گاهی بیش از پنجاه نفر در هر جلسه شرکت می‌کردند و چون جلسات در فضای مجازی برگزار می‌شد، حضور برای همه آسان بود.
رئیس مرکز اسلامی هامبورگ با بیان اینکه، ما تلاش کردیم روش فقه جواهری را حفظ کنیم و سطح علمی مباحث پایین نیاید، به بازخورد این جلسات پرداخت و اظهار داشت: علمای متعددی از عراق و انگلستان به ما نامه نوشتند و از برگزاری این مباحث در سطح علمی بالا تشکر کردند. حتی یکی از مراجع نجف نوشت که تصور نمی‌کرد در اروپا چنین مباحث فقهی عمیقی برگزار شود.
وی درباره محورهای آثار خود گفت: بسیاری از مباحث کتاب فقه‌الحکومه در قم شکل گرفت، اما برخی از فصول آن در همان جلسات اروپایی مطرح شد. از جمله موضوعاتی مانند مهار قدرت، نقش مردم در مشروعیت حکومت و نسبت میان هدف و وسیله در سیاست. این‌ها دغدغه‌هایی بود که در ذهن متفکران غربی نیز وجود دارد.
حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مفتح ادامه داد: یکی از اتهاماتی که به ما وارد می‌کردند این بود که چون از حکومت دینی دفاع می‌کنیم، پس طرفدار حکومت مردمی نیستیم و این خلاف قانون اساسی آلمان است. در پاسخ گفتیم که در فقه شیعه، حکومت بدون مقبولیت مردم مشروعیت ندارد. این نگاه دینی، در واقع هم‌سوی همان مبانی‌ است که امروز در دموکراسی‌های مدرن مطرح می‌شود.
وی افزود: در کتاب فقه‌المجتمع الاوروبی، مباحثی طرح شد که دقیقاً در همان جلسات خارج فقه در اروپا تدریس می‌شد. نخستین بحث، تَزاحم میان احکام مدنی و احکام شریعت بود. به‌ویژه در مواردی که قانون با فقه در تعارض قرار می‌گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مفتح در این زمینه گفت: آیت‌الله سیستانی در فتوای خود تصریح کرده‌اند که عمل به قانون در کشورهای اروپایی واجب است مگر در مواردی که خلاف شرع باشد، اما پرسش اساسی این است که در همان موارد خلاف شرع چه باید کرد؟ آیا باید قانون‌گریزی کرد یا نه؟ ما در اینجا از قاعده تزاحم میان دو واجب التزام به قانون و التزام به شریعت استفاده کردیم تا راه‌حل فقهی ارائه دهیم.
وی ادامه داد: موضوع دیگری که در اروپا مبتلابه است، مسئله تعدد زوجات و طلاق حاکم است. در مواردی که شوهر طلاق شرعی نمی‌دهد ولی طلاق قانونی گرفته شده، زن بلاتکلیف می‌ماند. در فقه سنتی، راه‌حلی که صاحب جواهر ارائه کرده، این است که اگر شوهر از دین خارج شود، زن از قید نکاح آزاد می‌شود. ما این مسئله را نیز به‌صورت مبسوط بررسی کردیم.
وی با اشاره به نوآوری در ارائه این آثار گفت: در هر فصل از کتاب، یک «کیو.آر» کد قرار داده شده است که مخاطب با اسکن آن می‌تواند فایل صوتی و تصویری جلسات اصلی را در یوتیوب مشاهده کند. امیدوارم این مباحث، که مباحث نو و تازه‌ای هستند و سابقه‌ای در فقه سنتی ندارند، زمینه‌ساز گفت‌وگو و نقد علمی در حوزه شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مفتح تأکید کرد: مرحوم آیت‌الله معرفت می‌فرمودند که نقد علمی بر آثار حوزوی باعث رشد آن می‌شود. بنده نیز از طلبه‌هایی که این مباحث را نقد و بررسی کنند، حمایت می‌کنم و حتی جایزه‌ای برای بهترین نقدها در نظر می‌گیرم تا این مباحث پخته‌تر و کاربردی‌تر شود.