چه کنیم در دنیا و آخرت عزیز باشیم. شخصیت و ابهت داشته باشیم؟ امام اول، حضرت علی(ع) در این خصوص می‌فرماید:«إِذَا أَرَدْتَ عِزّاً بِلَا عَشِیرَةٍ وَهَیْبَةً بِلَا سُلْطَانٍ فَاخْرُجْ مِنْ ذُلِّ مَعْصِیَةِ اللَّهِ إِلَى عِزِّ طَاعَةِ اللَّهِ عَزَّوَجَل‏»1.
اگر می‌خواهی در میان مردم با ابهت و با شخصیت باشی، باید متّقی باشی. اهمیت به همه واجبات و مخصوصاً نماز، اهمیت به مستحبّات به‌اندازه‌ای که می‌توانی و مهم‌تر از این دو، اجتناب از گناه است. گناه گوش، گناه چشم، گناه زبان تا برسد به ‌اینکه ان‌شاء‌الله گناه دل در زندگیت نباشد.

  فرهنگ و علم
آدم وقتی می‌تواند ابهت اجتماعی و شخصیت اجتماعی پیدا کند که عالم باشد و بتواند، گره‌های علمی را باز کند. وقتی در مجلس حرف می‌زند، اطرافیان به حرف او گوش دهند و ببینند که حرف‌های او مفید است. در خانه و در میان رفقا و در جامعه، حرف‌های مفید بزند تا کم‌کم برسد به آنجا که از نظر علمی دینی یا علم غیردینی، مفید برای اجتماع باشد. ثواب زیادی بار بر این است و بالاترین ابهت و شخصیت اجتماعی را نیز پیدا می‌کند.

  تلاش و کوشش
و این مهم‌تر از اول و دوم است. درحالی‌که اولی خیلی بالاست و انسان اصلاً خلق شده برای اینکه عابد و متقی باشد: [وَما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ].2
پروردگار عالم، عالم هستی را خلق کرده است برای اینکه ما عالِم و بافرهنگ شویم؛ اما این تلاش و کار و کوشش از اولی و دومی هم مهم‌تر است و گفتم که هرکجا ایمان در قرآن آمده، بلافاصله عمل صالح هم آمده است. نداریم در قرآن جایی را که بگوید: ایمان داشته باش؛ بلکه هرکجا می‌فرماید: ایمان داشته باشد، می‌گوید: عمل صالح نیز داشته باش: [وَالَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحات‏].3
خیلی کم پیدا می‌شود و آن هم به چیزهای دیگری ربط دارد که بگوید ایمان داشته باش؛ بلکه هرکجا می‌فرماید: ایمان داشته باش، می‌فرماید: عمل صالح نیز داشته باش و حیات طیب دنیا و آخرت، مربوط به این عمل صالح است: [مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‏ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا یَعْمَلُونَ].4
اگر می‌خواهی حیات طیب در این دنیا و حیات طیب‌تر در آخرت داشته باشی، «مَنْ عَمِلَ صالِحاً»، باید کارهایت پسندیده و مفید برای اجتماع و بالأخره باید تلاش و کوشش در زندگی داشته باشی و ذره‌ای از عمر تو باید تلف نشود.

  اقسام کار
کار و تلاش و کوشش به اقسامی منقسم می‌شود.
 قسم اول همین کار عبادی است که گفتم. بالاترین کارها، کار عبادی است؛ یعنی انسان متقی شود؛ اما این را هم توجه کنید که انسان می‌تواند به کارهای غیرعبادی خود رنگ عبادی دهد. کار کند برای اینکه زنش در رفاه باشد و یا خانم کار کند، برای اینکه شوهرش در رفاه باشد. این کار عبادی می‌شود و ثواب جهاد دارد:
«جَهادُ المَرأةِ حُسْنُ التَّبَعُّل».5
«الْكَادُّ عَلَى‏ عِیَالِهِ‏ كَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ‌اللَّهِ».6
کاسبی کند برای اینکه بتواند، بچه‌هایش را بزرگ کند و بچه‌هایش را به مدرسه روانه کند و بافرهنگ کند. این رنگ پیدا می‌کند و عبادی می‌شود. پس ما باید به آن رنگ بدهیم و معمولاً کارهای مباح هم کارهای عبادی می‌شود. از همین جهت، بعضی از بزرگان نقل می‌کنند که اینها هیچ‌گاه کار مباح انجام نمی‌دادند؛ بلکه رنگ خدا به آن می‌دادند یا رنگ عبادت می‌دادند و کار عبادی می‌شد.

  قسم اوّل، کار عبادی
کار عبادی به این معناست که اهمیت به واجبات و اهمیت به مستحبّات و اجتناب از گناه بدهد و مخصوصاً عمده در اینجا[اجتناب از گناه است] که اگر گناه در زندگی انسان آمد، انسان را تباه می‌کند و زندگی انسان را نابود می‌کند.
به جوان‌ها تکرار کنم که شما می‌توانید، به همه کارهای‌تان رنگ عبادی دهید؛ ولو کار مباح هم باشد.

 قسم دوم، کار فرهنگی انسان باید در فرهنگش عالی باشد. یکی از وظایف سنگین پدر این است که بچه‌هایش را فهمیده بار آورد. از نظر رفت و آمد و از نظر مکالمه عالی حرف بزند. این بچه‌ها که نه درس می‌خوانند و نه کار می‌کنند و فقط سرگرم فیلم‌ها و موبایل‌ها هستند، این تربیت نمی‌شود. بالاترین واجبات برای پدر و مادر، تربیت اولاد است. تربیت این نیست که با موبایل ور رود. قرآن می‌فرماید: [إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَأَهْلیهِمْ یَوْمَ‌الْقِیامَةِ أَلا ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ].7
می‌فرمایند: ورشکسته‌ترین افراد کسی است که در روز قیامت به‌خاطر بچه‌هایش به جهنّم برود. برای اینکه باید بچه را تربیت می‌کرده؛ اما نکرده است. خیال می‌کند، تربیت این است که بچه را به مدرسه غیرانتفاعی ببرد و مواظبت صددرصد کند؛ البته این کار خوب است؛ اما باید دوش به دوش این، بچه‌اش را با نماز و با صداقت و راستگو بار آورد و دختر را با حجاب و چادری بار بیاورد. دختری که چادر نداشته باشد، معلوم است که پدرش باید به جهنم برود. نگویید تقصیر دختر است یا تقصیر محیط است.
..............................................
   پی نوشت‌ها
​​​​​​​‌1. کفایة‌الاثر، ص 228؛
2. الذاریات، 56: «و جنّ و انس را نیافریدم جز براى آنكه مرا بپرستند.»؛
3. البقرة، 82: «و كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شایسته كرده‏‌اند.»؛
4. النحل، 97: «هر كس-از مرد یا زن- كار شایسته كند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاكیزه‏اى، حیاتِ [حقیقى‏] بخشیم و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام مى‏‌دادند، پاداش خواهیم داد.»؛
5. الكافى، ج 5، ص 9؛
6. الكافى، ج 5، ص 88؛
7. الزمر، 15: «زیانكاران در حقیقت كسانى‏‌اند كه به خود و كسان‌شان در روز قیامت زیان رسانده‏‌اند؛ آرى، این همان خسران آشكار است‏.».
عوامل عزت در دنیا و آخرت
آیت‌الله‌العظمی مظاهری
چه کنیم در دنیا و آخرت عزیز باشیم. شخصیت و ابهت داشته باشیم؟ امام اول، حضرت علی(ع) در این خصوص می‌فرماید:«إِذَا أَرَدْتَ عِزّاً بِلَا عَشِیرَةٍ وَهَیْبَةً بِلَا سُلْطَانٍ فَاخْرُجْ مِنْ ذُلِّ مَعْصِیَةِ اللَّهِ إِلَى عِزِّ طَاعَةِ اللَّهِ عَزَّوَجَل‏»1.
اگر می‌خواهی در میان مردم با ابهت و با شخصیت باشی، باید متّقی باشی. اهمیت به همه واجبات و مخصوصاً نماز، اهمیت به مستحبّات به‌اندازه‌ای که می‌توانی و مهم‌تر از این دو، اجتناب از گناه است. گناه گوش، گناه چشم، گناه زبان تا برسد به ‌اینکه ان‌شاء‌الله گناه دل در زندگیت نباشد.

  فرهنگ و علم آدم وقتی می‌تواند ابهت اجتماعی و شخصیت اجتماعی پیدا کند که عالم باشد و بتواند، گره‌های علمی را باز کند. وقتی در مجلس حرف می‌زند، اطرافیان به حرف او گوش دهند و ببینند که حرف‌های او مفید است. در خانه و در میان رفقا و در جامعه، حرف‌های مفید بزند تا کم‌کم برسد به آنجا که از نظر علمی دینی یا علم غیردینی، مفید برای اجتماع باشد. ثواب زیادی بار بر این است و بالاترین ابهت و شخصیت اجتماعی را نیز پیدا می‌کند.

  تلاش و کوشش و این مهم‌تر از اول و دوم است. درحالی‌که اولی خیلی بالاست و انسان اصلاً خلق شده برای اینکه عابد و متقی باشد: [وَما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ].2
پروردگار عالم، عالم هستی را خلق کرده است برای اینکه ما عالِم و بافرهنگ شویم؛ اما این تلاش و کار و کوشش از اولی و دومی هم مهم‌تر است و گفتم که هرکجا ایمان در قرآن آمده، بلافاصله عمل صالح هم آمده است. نداریم در قرآن جایی را که بگوید: ایمان داشته باش؛ بلکه هرکجا می‌فرماید: ایمان داشته باشد، می‌گوید: عمل صالح نیز داشته باش: [وَالَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحات‏].3
خیلی کم پیدا می‌شود و آن هم به چیزهای دیگری ربط دارد که بگوید ایمان داشته باش؛ بلکه هرکجا می‌فرماید: ایمان داشته باش، می‌فرماید: عمل صالح نیز داشته باش و حیات طیب دنیا و آخرت، مربوط به این عمل صالح است: [مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‏ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا یَعْمَلُونَ].4
اگر می‌خواهی حیات طیب در این دنیا و حیات طیب‌تر در آخرت داشته باشی، «مَنْ عَمِلَ صالِحاً»، باید کارهایت پسندیده و مفید برای اجتماع و بالأخره باید تلاش و کوشش در زندگی داشته باشی و ذره‌ای از عمر تو باید تلف نشود.

  اقسام کارکار و تلاش و کوشش به اقسامی منقسم می‌شود.
 قسم اول همین کار عبادی است که گفتم. بالاترین کارها، کار عبادی است؛ یعنی انسان متقی شود؛ اما این را هم توجه کنید که انسان می‌تواند به کارهای غیرعبادی خود رنگ عبادی دهد. کار کند برای اینکه زنش در رفاه باشد و یا خانم کار کند، برای اینکه شوهرش در رفاه باشد. این کار عبادی می‌شود و ثواب جهاد دارد:
«جَهادُ المَرأةِ حُسْنُ التَّبَعُّل».5
«الْكَادُّ عَلَى‏ عِیَالِهِ‏ كَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ‌اللَّهِ».6
کاسبی کند برای اینکه بتواند، بچه‌هایش را بزرگ کند و بچه‌هایش را به مدرسه روانه کند و بافرهنگ کند. این رنگ پیدا می‌کند و عبادی می‌شود. پس ما باید به آن رنگ بدهیم و معمولاً کارهای مباح هم کارهای عبادی می‌شود. از همین جهت، بعضی از بزرگان نقل می‌کنند که اینها هیچ‌گاه کار مباح انجام نمی‌دادند؛ بلکه رنگ خدا به آن می‌دادند یا رنگ عبادت می‌دادند و کار عبادی می‌شد.

  قسم اوّل، کار عبادیکار عبادی به این معناست که اهمیت به واجبات و اهمیت به مستحبّات و اجتناب از گناه بدهد و مخصوصاً عمده در اینجا[اجتناب از گناه است] که اگر گناه در زندگی انسان آمد، انسان را تباه می‌کند و زندگی انسان را نابود می‌کند.
به جوان‌ها تکرار کنم که شما می‌توانید، به همه کارهای‌تان رنگ عبادی دهید؛ ولو کار مباح هم باشد.

 قسم دوم، کار فرهنگی انسان باید در فرهنگش عالی باشد. یکی از وظایف سنگین پدر این است که بچه‌هایش را فهمیده بار آورد. از نظر رفت و آمد و از نظر مکالمه عالی حرف بزند. این بچه‌ها که نه درس می‌خوانند و نه کار می‌کنند و فقط سرگرم فیلم‌ها و موبایل‌ها هستند، این تربیت نمی‌شود. بالاترین واجبات برای پدر و مادر، تربیت اولاد است. تربیت این نیست که با موبایل ور رود. قرآن می‌فرماید: [إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَأَهْلیهِمْ یَوْمَ‌الْقِیامَةِ أَلا ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ].7
می‌فرمایند: ورشکسته‌ترین افراد کسی است که در روز قیامت به‌خاطر بچه‌هایش به جهنّم برود. برای اینکه باید بچه را تربیت می‌کرده؛ اما نکرده است. خیال می‌کند، تربیت این است که بچه را به مدرسه غیرانتفاعی ببرد و مواظبت صددرصد کند؛ البته این کار خوب است؛ اما باید دوش به دوش این، بچه‌اش را با نماز و با صداقت و راستگو بار آورد و دختر را با حجاب و چادری بار بیاورد. دختری که چادر نداشته باشد، معلوم است که پدرش باید به جهنم برود. نگویید تقصیر دختر است یا تقصیر محیط است.
..............................................

   پی نوشت‌ها‌1. کفایة‌الاثر، ص 228؛
2. الذاریات، 56: «و جنّ و انس را نیافریدم جز براى آنكه مرا بپرستند.»؛
3. البقرة، 82: «و كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شایسته كرده‏‌اند.»؛
4. النحل، 97: «هر كس-از مرد یا زن- كار شایسته كند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاكیزه‏اى، حیاتِ [حقیقى‏] بخشیم و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام مى‏‌دادند، پاداش خواهیم داد.»؛
5. الكافى، ج 5، ص 9؛
6. الكافى، ج 5، ص 88؛
7. الزمر، 15: «زیانكاران در حقیقت كسانى‏‌اند كه به خود و كسان‌شان در روز قیامت زیان رسانده‏‌اند؛ آرى، این همان خسران آشكار است‏.».