منظومههای ادبی و هنری
آیتالله واصف به دلیل برخورداری از معلومات گسترده، روحیه تحقیق و تتبع، ذوق سرشار و استعداد هنری و علمی قوی و قلم شیوا در طول حیات گرانقدرش قریب به 200 کتاب و اثر نفیس علمی و هنری از خود به یادگار گذاشت که متأسفانه تعدادی از آن در حادثه آتشسوزی منزل آیتالله حاج شیخ مهدی مهدوی(ره) در سال 1367ش در لاهیجان سوخت و از بین رفت.
مجموعه آثار ایشان که اغلب چاپ شده است به چند دسته تقسیم میشود:
۱. تألیفات علمی(غیرمنظوم)
۲. دیوانهای اشعار موضوعی
در شش زبان فارسی، عربی، فرانسوی، گیلکی، ترکی، کردی و شامل بیش از 15جلد حاوی اشعار بیالف، اشعار بینقطه، اشعار لبنچسب (لبها به هنگام خواندن به هم نمیرسد) غزلیات، مدایح و مراثی اهل بیت(ع)، مواعظ و پندیات، اشعار سیاسی و حماسی و انقلابی و... که در نوع خود شاهکاری محسوب میشود.
یکی از فرزندان ایشان درباره ارزش علمی اشعار عربی پدرش میگوید: به یکی از علمای عراق بهنام حجتالاسلام سیدطالب خرسان(ره) که مردی دانشمند، ادیب، صاحب قلم و کتاب بود، در زمان حیات والد روزی از ایشان خواستم تا ایرادی از ارجوزات عربی پدرم پیدا کند. مرحوم سیدطالب خرسان با قاطعیت گفتند: در اشعار عربی و ارجوزات ایشان هیچ ایراد ادبی وجود ندارد؛ چون من ارجوزات عربی ایشان را به دقت مطالعه کردم. گفتم: سید! سبک اشعار عربی و نحوه بیان و نگارش ایشان در ارجوزات بیشتر به کدام مردم عرب شبیه است؟ ایشان فرمودند: به سبک علمای بعلبک. سیدطالب خرسان در شعری تاریخ فوت مرحوم پدرم را به نظم کشیده است:
مولوی میرزا محمد واصف که بود
در طریق معرفت صاحب رشاد
علم را چون با عمل مقرون نمود
کرد در راه خدا عزم جهاد
خامه و انشا به تاریخش نوشت
با شهید کربلا محشور باد
3. ارجوزهها (کتابهای کوچک منظوم) که اغلب آنها در موضوعات مختلف به زبان عربی است.
4. رسالهها
5.شجریات
6.ترجمه آثار علمی بزرگان
ضمناً دهها کتاب وی (اعم از عربی فارسی) توسط سایر دانشمندان به زبانهای فارسی، عربی، ترکی، فرانسوی و اردو ترجمه و چاپ شده است.
منظومههای ادبی و هنری
اشعار فراوانی به صورت بیالف، بدون نقطه و... دارد که در آن صنعتهای لفظی و معنوی و ادبی موج میزند که نمونه برخی از اشعار وی به اجمال اینگونه است:
شعر پر نقطه (شعر منقط که واژهای بینقطه در آن دیده نمیشود)
شهادت را بود شهدی که در شکر نمیباشد
شهید عشق را جا هیچ در آذر نمیباشد
خدایا، شربت شوقی به من ده شادمندم کن
که اندر نوشش شهدی است که در کوثر نمیباشد
اشعار بینقطه
امالائمه مهر او دردم دوا کرد
هم او دلم را راهی ملک ولا کرد
حورای عالم، کادوی مهر الهی
اسرار مهر داوری را او ملا کرد...
دیوان بیالف
در این دیوان شعر بیالف در دهها موضوع عرفانی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و دینی در قالب اشعار بیالف آمده است که در آن دیوان منظوم فارسی هیچ حرف الف وجود ندارد. مثلاً درباره حضرت زهرا(س) آورده است:
چون متولد گل پرپر شده
سرور و زن مهتر و برتر شده
نیست کسی کفو علی غیرحور
نور نگیرد ره دل غیرنور
مهر علی بر زبر تن زده
بر قدمش گلشن روشن زده
لؤلؤ بسى مثل معنبر بود
نور خدیجه ز پیمبر بود
همسر شه کفو علی بر شده
زینت هر محفل و منبر شده
اشعار لب نچسب
ای دل، سحر دراز داری در سینه سر نیاز داری
هر دیده که عشق یار دارد در دل قلق نگار دارد
اشعار مصحفیه
اشعار مصحفیه که هم مدح و هم هجو است. در اینگونه اشعار، جابجایی نقطهها، معنای شعر را به کلی تغییر میدهد. در بیت زیر اگر اینگونه نقطه بیاید ذم است:
ای که هستی هم محبّ هم خبیث
هم محرب هم محدب هم لبیث
و اگر نقطه اینگونه بیاید مدح است:
ای که هستی هم محبب هم حبیب
هم مجرب هم محدث هم لبیب
٭ ٭ ٭
اشعار منکوسه 268 میلیونی
مؤلف در کتاب هنر مذهب در خدمت خلق صفحه 101 مینویسد: این اشعار در جدول به چهار زبان عربی، فارسی، ترکی و گیلکی برای اولین بار به این سبک سروده شده است که هر بیت آن به چهار نحو خوانده میشود. بدین معنا که هر بیت آن چهار نحو خوانده میشود که حاصل ضرب 16=4×4و حاصل ضرب 64=16×4 و بههمین گونه تا آخر ۲۶۸ میلیون بیت شعر میشود و اگر کسی بخواهد در هر دقیقه یک نحو آن را منکوسه قرائت کند قادر به قرائت تمام آن نخواهد بود، هر چند هزار سال عمر کند. این اشعار در عین منکوسه بودن در جداول عمودی سه توشیح به سه زبان دارد. اصل شعر به نحو افقی، فارسی است، و لکن عمودی در آخر نیم مصرع اول یک بیت عربی و در آخر نیم مصرع دوم یک بیت گیلکی و در نیم مصرع سوم ترکی میشود. این شعر منکوسه ۲۶۸ میلیون بیت شعر میشود. خاطرنشان میشود این اشعار را در شهر اشتوتگارت آلمان سرودهام.