حجتالاسلام والمسلمین غرسبان
بازشناسی رویکرد تبلیغی آیتاللهالعظمی بروجردی(قد)
در مقالهای که ارائه کردم، موضوع «بازشناسی رویکرد تبلیغی حضرت آیتالله بروجردی» مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله در سه بخش تنظیم شده است:
بخش اول: اصول و شاخصههای اندیشه تبلیغی حضرت آیتالله بروجردی(قد)
در این بخش، اصول و شاخصههایی از اندیشه تبلیغی حضرت آیتالله بروجردی را ذکر کردهایم که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱) محوریت رویکرد علمی و فرهنگی در تبلیغ
آیتالله بروجردی به طلاب و حوزههای علمیه، نگاهی فرهنگی و دینی داشتند و این رویکرد را بر سایر رویکردها مقدم میدانستند. ایشان محوریت فعالیتهای تبلیغی را بر پایه فرهنگ دینی میدانستند.
۲) نقش محوری عالم دینی در هدایت جامعه
ایشان تأکید داشتند که عالم دینی باید نقش پدری در جامعه ایفا کند. اگر عالمی در یک محله چنین نقشی را بهدرستی ایفا کند، دین در آن منطقه گسترش مییابد
۳) توسعه تعلیمات دینی فراتر از حوزه
آیتالله بروجردی تعلیمات دینی را منحصر به حوزه نمیدانستند. در پیامی به حجتالاسلام والمسلمین فلسفی گفتند: به شاه بگویید، همانگونه که تعلیمات ابتدایی را اجباری میکنید، تعلیمات دینی را نیز اجباری و عمومی کنید.
۴) وحدت اسلامی و تقریب بین مذاهب
اندیشه تقریب و وحدت بین مذاهب اسلامی، از مهمترین ارکان فکری ایشان بود و در اقدامات عملی نیز نمود داشت.
۵) گفتوگوی بین ادیان
ایشان بر گفتوگو با دیگر ادیان برای انتقال پیام قرآن و اهلبیت(ع) تأکید داشتند و معتقد بودند، این امر باید با زبان علمی و مستند انجام گیرد.
بخش دوم: اقدامات تبلیغی حضرت آیتالله بروجردی(قد)
اقدامات ایشان در دو عرصه داخلی و خارجی قابل بررسی است
الف) اقدامات داخلی
1. ایجاد شبکه تبلیغی و نهادینهسازی تبلیغ: آیتالله بروجردی طلاب را در ایام تبلیغی مانند محرم، صفر و رمضان، موظف به اعزام تبلیغی میکردند؛ ماندن طلبهای در قم در این ایام امری نادر بود.
۲. تقویت جایگاه روحانیت در شهرستانها: از طریق ایجاد شبکه وکالت با اختیارات گسترده به علما، حضور روحانیت در نقاط مختلف کشور تثبیت شد.
۳. نشر محتواهای تبلیغی: مجلاتی همچون مکتب اسلام به دستور ایشان تأسیس شد.
۴. ساخت ابنیه مذهبی و کتابخانههای بزرگ: در مقاله، به ۱۵ تا ۱۶ مورد از این تأسیسات اشاره شده است.
ب) اقدامات خارجی
۱. تمرکز بر وجوه مشترک با اهلسنت: تأکید بر مرجعیت علمی اهلبیت(ع) و گفتوگو با علمای بزرگی مانند شیخ شلتوت از این موارد است.
۲. تجهیز علما به علوم روز: معتقد بودند طلاب باید علاوه بر دروس حوزوی، به علوم روز نیز مسلط باشند تا بتوانند در خارج از کشور مؤثر واقع شوند.
۳. اعزام مبلغ به خارج از کشور: ایشان علما را به کشورهای مختلف مانند مصر، عربستان و آفریقا اعزام کردند و این اعزامها دائمی و چندساله بود.
۴. دفاع از اندیشه تقریب: نمونههای مختلفی در این زمینه وجود دارد که بهدلیل محدودیت زمان، به آنها اشاره نشد.
بخش سوم: آثار اندیشه و اقدامات تبلیغی حضرت آیتالله بروجردی(قد)
برخی از نتایج مهم اندیشه تبلیغی و اقدامات ایشان عبارتاند از:
1. احیا و اقتدار حوزه علمیه قم؛ ۲. تمرکز بر نهاد مرجعیت شیعه؛ ۳. زمینهسازی برای نهضت حضرت امام خمینی(ره)؛ ۴. پذیرش رسمی مذهب شیعه با فتوای تاریخی شیخ شلتوت مبنی بر جواز عمل به فقه جعفری؛ ۵. ارتقای جایگاه مرجعیت شیعه نزد اهلسنت؛ میگویند: شیخ محمد سلیم، از علمای الازهر، نامه آیتالله بروجردی را میبوسید و به چشم میکشید.