کژفهمیها در کمین مفهوم جهاد تبیین
مخاطب برخی مفاهیم مانند «جهاد تبیین» فقط مسئولین دستگاههای دولتی نیستند؛ بلکه همه مردم مسئولند. اما برای آنکه همگان متوجه چنین مسئولیتی شوند، لازم است تا خود این مفهوم و چرایی اهمیتش و اقدماتی که از سوی مردم قابل اجراست، تبیین شود.
سالهاست که حضرت آیتالله خامنهای در کسوت رهبری، مفاهیمی را بیان میفرمایند تا با تحقق عینی آنها، مشکلات مردم حل شود و مردم بتوانند به آرمانهایشان دست یابند. مفاهیمی چون؛ اقتصاد مقاومتی، آتشبهاختیار، تحولگرایی، تهاجم فرهنگی، جوانگرایی، غیرت دینی، گام دوم انقلاب، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مقاومت و نرمش قهرمانانه؛ یک سؤال مهم وجود دارد. آیا اکنون به همه آنچه رهبری در گذشته فرموده بودند، جامه عمل پوشانده شد؟ به نظر میرسد پاسخ منفی است و بزرگترین مؤید آن هم تکرارهایی است که رهبری در طول سالهای مختلف داشتند. اما چرا؟ آیا اکنون که ایشان «جهاد تبیین» را مطرح کردند، بایستی این مفهوم نیز به سرانجام سایر مفاهیم گذشته دچار شود؟! در این نگاشت برآنیم تا به چرایی بازنمایی ناقص مفاهیم به کاررفته از سوی رهبری بپردازیم و پیشنهاداتی را برای آنکه جهاد تبیین به این سرانجام دچار نشود و مؤثر باشد، ارائه نماییم.
چرا این مفاهیم و شعارها توسط رهبری مطرح میشوند؟
کشور با تکثر مشکلاتی که دارد و متأثر از اقدامات دشمنان داخلی و خارجی و همچنین غفلتهایی که برخی مسئولین اجرایی داشتهاند، مادام با مسائل مختلف اجتماعی مواجه است. البته برخی از این مشکلات نیز فقط مرتبط با بدنه مسئولین نیست و مردم نیز، میتوانند آنها را حل و فصل نمایند. با این وجود رهبری در سالهای مختلف مبتنی بر نظرات کارشناسان حوزههای مختلف و تأملات خودشان بهعنوان شخصیت عالی نظام، تلاش میکنند تا مشکلات دارای اولویت کشور را حل نمایند؛ اما ایشان تنها به مشکلات بسنده نمیکنند و اگرچه برخی از مفاهیم، تولید و مورد استفاده ایشان برای تبیین چنین مشکلاتی است؛ اما ایشان بیش از آنکه تنها بهصورت سلبی مسائل را بیان نمایند، تلاش میکنند تا پاسخهایی ایجابی برای رفع موانع موجود و حل مسائل اجتماعی ارائه نمایند. از اینرو نیز بسیاری از مفاهیم تولیدی توسط ایشان بهعنوان یک راهحل اساسی است که تلاش میشود تا با بیانش، ضمن آگاهسازی مسئولین و مردم بهعنوان مخاطبین، انگیزهای قوی را در مخاطب برانگیزاند. در واقع همه شعارهای ارائهشده توسط رهبری، کاربردی است؛ یعنی مبتنی بر مطالعاتی بنیادی است که برای حل و فصل مسائل پیشنهاد میشود. واضح است که بیانات ایشان جزئی نیست و تنها ایشان با بیان جامعی تلاش مینمایند، مسئولین و مخاطبین هر بخش را متوجه مشکل یا راهحل نمایند.
پس از بیان مفاهیم از سوی رهبری، چه اتفاقی میافتد؟
شاید یکی از مهمترین برهههایی که هر ساله، رهبری مفاهیم کاربردی خود را بیان میدارند، برهه نوروز باشد. ایشان همزمان با آغاز سال در ضمن بیاناتی، شعار سال را انتخاب میکنند و پس از آن در یک سخنرانی نسبت به تبیین چرایی و چیستی شعار انتخابی برمیآیند؛ اما بهراستی پس از بیان این مفاهیم و شعارها توسط رهبری چه اتفاقی میافتد؟ قطعاً اگر از عموم مردم سؤال شود و بهصورت مشخص در خصوص شعارهای سال از آنان پرسش شود، پاسخ خواهند داد که: الگویی متناسب با شعار سال در همه شبکههای سیما نمایش داده و پس از آن بنرهایی به این مناسبت در سطح شهر و ادارات نصب میشود. نهایتاً آنکه مسئولین اجرایی که اصلیترین مخاطبین شعارهای سال رهبری هستند، تلاش میکنند تا در خلال صحبتهایشان به آن اشاره کنند و گاهی نیز، با اعداد و ارقام تلاش مینمایند، اهتمام خود به شعار را به نمایش بگذارند.
در خصوص سایر مفاهیم نیز روند مشابهی طی میشود. گاهی نیز برخی تلاش میکنند تا آثار، مؤسسات، اندیشکدهها، همایشها و... را در خصوص یک مفهوم اساسی رقم بزنند و ایجاد کنند؛ اما آیا چنین اقداماتی درست است و آیا این اقدمات میتواند موجب اقناع افکارعمومی و بهبود مسائل اجتماعی مطرحشده از سوی رهبری گردد؟!
چه اقدامات منفی در بازنمایی مفاهیم رهبری، انجام میشود و توسط چه کسی؟
نمیتوان منکر آن شد که یک گروه از مخاطبان رهبری، همیشه بهصورت مؤمنانه و عاقلانه تلاش میکنند تا بیانات ایشان جامه عمل پوشانده شود؛ اما در این بخش از نگاشت حاضر، قرار است، به اقدامات نادرستی که انجام میشود، اشاره گردد. برخی از این اقدامات نادرست عبارتند از:
1. مصادره مفاهیم بهنفع خود
مفاهیم مورد استفاده از سوی رهبری برای حل مسائل اجتماعی و بهنفع همه جامعه است؛ اما در این میان برخی سعی میکنند تا پس از بیانات رهبری، موقعیت را بهگونهای آماده سازند که گویی همه منفعتِ بیانات رهبری برای آنان است و همه آنچه رهبری فرموده است، باید شامل حالشان گردد. برای مثال زمانی که رهبری در بیانات خود «جوانگرایی» را مطرح کردند، برخی تلاش کردند تا خود را جایگزین همه بدنه مدیریتی کشور کنند و از این گفته رهبری بهنفع خود تعبیر میکردند. این در حالی بود که خود رهبری، پس از مشاهده این انحراف، دوباره در صدد تبیین این گفته خویش برآمدند و فرمودند: نمیتوان بدنه با تجربه را بهصورت کلی کنار گذاشت و جوانی تنها مختص به سن نیست.
این دست از اقدامات توسط برخی جناحها، گروههای قدرتطلب و گاهی بهواسطه عناصر نفوذی انجام میشود که در صدد کسب قدرت بیشتر و تخریب مشروعیت نظاماند.
2. زیادهروی در تبلیغ و تکرار تئوری
هرچند تبلیغ بیانات رهبری کاری درست و شایسته است؛ اما زیادهروی در آن، میتواند نتیجه عکسی را بههمراه داشته باشد؛ مثلاً اگر فقط با بنر، تیزر تبلیغاتی و عکسنوشتههای گرانقیمت و پرتکرار بخواهیم، این کار را بکنیم، تکرارش خود موجب میشود که پیامی منفی به مخاطب مخابره شود. در ضمن زیادهروی در تبلیغ موجب میشود، پیام «فقط حرف است و نه عمل» منتقل شود.
همچنین آنکه مفاهیم بهکار رفته از سوی رهبری، برای تکرار و تبلیغ صرف نیست؛ بلکه برای انجام و اهتمام به آن مسئله است. از اینرو زمانی که تنها تبلیغات و تئوریهای پشتیبان در خصوص یک مفهوم بدون وجود دستاوردهای جدی، وجود داشته باشد، مفهوم خود به خود به حاشیه کشانده میشود؛ بهگونهای که حتی در صورت تکرار میتواند، با واکنشهای منفی نیز از سوی مخاطبین همراه باشد.
3. ایجاد مراکز، سازمان و نهادهای عریض و طویل ناکارآمد
آنچه رهبری بیان میکنند، تحولخواهی است؛ یعنی اشتباهات جبران شود و کارهای مثبت و ضروری بلافاصله انجام شود. رهبری مفاهیم بهکاربرده خود را مبتنی بر ظرفیتهای موجود بیان میکنند؛ از این رو لازم نیست، بدون بهرهگیری از ظرفیتهای لازم، تنها با چاق کردن بخش اجرایی و با بنا کردن چند نهاد و اداره، به بیانات ایشان جامه عمل پوشاند. بهراستی مؤسسات متوالی که به دنبال مفاهیم مختلف ایشان با مزین کردن خود به این القاب، آغاز بهکارکرده بودند چه ثمراتی داشتند؟!
گاهی نیز برخی اقدامات مانند تخصیص بودجه مثل اقدام اخیر مجلس در اختصاص 100 میلیارد تومان به مسئله جهاد تبیین، پیامدهای منفی را به دنبال خواهد داشت. در واقع این دید که یک مفهوم رهبری به یک بودجه یا یک نهاد تقلیل داده شود، نوعی کژفهمی و به ابتذال کشیدن بیانات درستی است که گفته میشود. البته نمیشود منکر آن شد که گاهی لازم است، ساختارهای اجرایی کشور تغییر کند و بودجهای نیز مدنظر قرار گیرد. اما این بودجه نباید برای یک مفهوم مانند جهاد تبیین باشد؛ بلکه باید آن بودجه صرف هدفی شود که آن مفهوم دنبال میکند.
4. ناملموس بودن اثرات اجرایی
وقتی یک مفهوم گفته میشود، یعنی قرار است در شرایط بد مردم تغییر صورت بگیرد و به بهبود آن کمک شود، نه آنکه فقط بیان مسئله شود و بهصورت زخمی سرباز رها شود. در واقع مفاهیم بهکاررفته از سوی رهبری مانند مرهماند که مسئولین ذیربط در هر بخش، باید به آن اهتمام داشته باشند و با توجه به آن، به بهبود وضعیت کمک کنند. اگر این مهم مورد اهتمام غیرنمایشی مسئولان قرار نگیرد، کاری هم از پیش نخواهد رفت و این یعنی آنچه رهبری فرمودند، بدون اثرات مثبت و ملموس خواهد بود.
چه کنیم که «جهاد تبیین» مؤثر و کارآمد باشد؟
برای آنکه بتوانیم جهاد تبیین را بهعنوان یک مفهوم نمونه، عملی و اجرایی کنیم، بهصورتی که مردم بتوانند اثرات ملموس آن را متوجه شوند، لازم است تا در وهله نخست از آنچه به آسیبهای بازنمایی سایر مفاهیم برشمردیم، اجتناب ورزیم. در گام دوم باید تلاش کنیم، اقدامات انتخابی واقعی و غیرمجازی باشد؛ یعنی تلاش نماییم که تنها به تبلیغات و تبیین مجازی نپردازیم. لازمه این امر آن است که اقداماتی را انتخاب کنیم که ارتباط مستقیمی با مردم داشته باشند و مردم بتوانند آثار این جهاد را بهصورت عینی و ملموس مشاهده نمایند. اقدامات را به جای رسمی و اداری کردن، به سمت غیررسمی و داوطلبانه بودن بکشانیم و حتی برای تبلیغ نیز، باید از شیوههای حضور مستقیم مانند «تبلیغ عمیق» استفاده نماییم.
این باید بهدرستی فهم شود که مخاطب برخی مفاهیم مانند «جهاد تبیین» فقط مسئولین دستگاههای دولتی نیستند؛ بلکه همه مردم مسئولند؛ اما برای آنکه همگان متوجه چنین مسئولیتی شوند، لازم است تا خود این مفهوم تبیین شود و چرایی اهمیتش و اقدماتی که از سوی مردم قابل اجراست، بیان شود.
سعید نادری/ گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم / منبع: www.tasnimnews.com
-
واکنش مراجع عظام و علما به جنایت اخیر در افغانستان
-
توزیع عادلانه کادر درمانی مناسب در تمام نقاط کشور
-
حمایت همه جانبه مسئولان از امام جماعت
-
سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظاراولین سندی است که حوزه آن را از ابتدا تدوین کرده است
-
مظلومیت تاریخی امیرالمؤمنین(ع) نتیجه بیتوجهی به جهاد تبیین است
-
کژفهمیها در کمین مفهوم جهاد تبیین
-
آموزش بیش از سه هزار مبلغ دانشآموزی در ۱۸ سال فعالیت مرکز آیندهسازان
-
انتقاد امام جمعه قم از کارهای مقطعی و مناسبتی در امور خیر
-
رژیم صهیونیستی دیگر توان کنترل جبهه مقاومت را ندارد
-
مظلومیت تاریخی امیرالمؤمنین(ع) نتیجه بیتوجهی به جهاد تبیین است
- حمایت کامل حوزههای علمیه و روحانیت از اقدام غرورآفرین علیه رژیم صهیونیستی
- بیانیه جامعه مدرسین حوزه به مناسبت روز قدس / فریادهای خشم را نثار ستمگران کنید
- حوزه علمیه قم برگهای درخشانی به پرونده حوزههای علمیه اضافه کرد / نیاز عموم مردم و نخبگان تأمین شود
- سیزدهمین اجلاسیه خبرگان رهبری به کار خود پایان داد/جمهوری اسلامی نشان داد یک الگوی تمام عیار مردمسالاری دینی است
-
واکنش مراجع عظام و علما به جنایت اخیر در افغانستان
-
توزیع عادلانه کادر درمانی مناسب در تمام نقاط کشور
-
حمایت همه جانبه مسئولان از امام جماعت
-
سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظاراولین سندی است که حوزه آن را از ابتدا تدوین کرده است
-
مظلومیت تاریخی امیرالمؤمنین(ع) نتیجه بیتوجهی به جهاد تبیین است
-
کژفهمیها در کمین مفهوم جهاد تبیین
-
آموزش بیش از سه هزار مبلغ دانشآموزی در ۱۸ سال فعالیت مرکز آیندهسازان
-
انتقاد امام جمعه قم از کارهای مقطعی و مناسبتی در امور خیر
-
رژیم صهیونیستی دیگر توان کنترل جبهه مقاومت را ندارد
-
مظلومیت تاریخی امیرالمؤمنین(ع) نتیجه بیتوجهی به جهاد تبیین است
- حمایت کامل حوزههای علمیه و روحانیت از اقدام غرورآفرین علیه رژیم صهیونیستی
- بیانیه جامعه مدرسین حوزه به مناسبت روز قدس / فریادهای خشم را نثار ستمگران کنید
- حوزه علمیه قم برگهای درخشانی به پرونده حوزههای علمیه اضافه کرد / نیاز عموم مردم و نخبگان تأمین شود
- سیزدهمین اجلاسیه خبرگان رهبری به کار خود پایان داد/جمهوری اسلامی نشان داد یک الگوی تمام عیار مردمسالاری دینی است