به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله اعرافی در وبینار بزرگداشت دومین سالگرد رحلت استاد  خسروشاهی  با عنوان «مرد میدان تقریب» اظهار کرد: سال ۱۳۶۱ که طلبه جوانی بودم، برای مأموریتی در ایتالیا حضور پیدا کردم. شاید حدود یک ماه آنجا بودم. در آن زمان مرحوم خسروشاهی سفیر ایران در واتیکان بود. این آغاز ارتباط، دوستی و ارادت بنده به ایشان شد و بعد هم ادامه پیدا کرد.
عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: طرح‌های تحقیقاتی باید در مورد استاد  خسروشاهی انجام شود و بازشناسی و تحلیل بیشتری نسبت به آثار و شخصیت وی صورت گیرد و تفکر و اندیشه ایشان مورد مطالعه قرار گیرد.

 روحانیت نباید از ارتباط با جریانات اجتماعی غافل باشد
آیت‌الله اعرافی بیان کرد: مرحوم خسروشاهی شخصیتی بود که در حوزه ریشه داشت، اما از حوزه فراتر می‌رفت و ارتباطات فراحوزه‌ای برای ایشان موضوعیت داشت و از همان جوانی هم به ارتباطات فراحوزوی اهتمام داشت و درست هم همین است. ما ضمن اینکه باید اصالت و هویت و ذاتیات خودمان را به عنوان حوزه صیانت کنیم و مهم بشماریم، نباید از ارتباط با بیرون، با جامعه، با نهادهای علمی، با جریانات علمی، جریانات اجتماعی غافل شویم، باید بشناسیم و این شناخت، نیاز به رابطه و فعال بودن در صحنه ارتباطات اجتماعی و فراحوزوی دارد.
وی ادامه داد: در وضع امروز و پس از انقلاب اسلامی شاید این گشودگی در حوزه‌ها و ارتباط با بیرون خیلی اهمیت بالایی نداشته باشد، امام امروز زمینه‌ها فراهم است، دنیا تغییر کرده و انقلاب هم شرایط جدید به وجود آورده است، اما در عصری که حوزه در انزوا، اختناق، فشار و آن شرایط بسیار سخت و محنت‌آمیز بود، کسانی بتوانند درون حوزه نگاهی به بیرون بیفکنند. بشناسند، رابطه برقرار کنند، کم بودند، و مرحوم خسروشاهی این ویژگی را داشت.
عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه بیان داشت: ارتباط با دانشگاه، شخصیت‌ها، جریانات سیاسی و اجتماعی و مراوده و تعامل، ویژگی ممتازی بود که ایشان در آن عصر داشتند. امروز شاید این ویژگی فضلیت زیادی نباشد. امام امت که در قله قرار دارند، این ویژگی را داشتند در عین اینکه یک استاد مبرز و جا افتاده و ممحض در کار حوزه بودند، همه نشانه‌ها حکایتگر این است که از دوران جوانی، بیرون را می‌شناخته و با بیرون هم ارتباطات داشته است و این شناخت بیرونی مبدأ شکل‌گیری این شخصیت و بعد هم نهضت بزرگ اسلامی و انقلاب اسلامی شده است. و مرحوم خسروشاهی نیز از همان ابتدا این ویژگی را داشتند و در آثارشان هم منعکس شد.

  مرحوم خسروشاهی جهان را می‌شناخت و اندیشه‌ای بین‌الملل داشت
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: ویژگی دوم، اینکه فراتر از این درجه‌ای که گفته شد، ایشان بین‌المللی بود. دیدش، فراتر از مرزهای ایران و مرزهای موجود و مربوط بود. کاملاً به بیرون نگاه می‌کرد جهان را می‌شناخت، اندیشه و نگاه بین‌المللی داشت. این از امتیازات ایشان بود. آن نگاه الفت و مودتی که ایشان به مرحوم سیدجمال‌الدین اسدآبادی داشت به نحوی با همین قصه پیوند دارد؛ برای اینکه سیدجمال هم یک شخصیت جهانی و بین‌المللی بود و ایشان نگاه و رویکردش بین‌المللی بود. و این قصه هم در آثار و میراث ایشان متجلی است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: سوم اینکه ایشان رویکردش به اسلام و نهضت یک رویکرد تمدنی بود. از نگاه جامعه به اسلام غفلت نداشت. آثار ایشان نشان می‌دهد که آن جامعیت، فراگیری، فراساحتی اندیشه و معارف اسلامی و نگاه کلان و تمدنی به اسلام از ویژگی‌های فکری و معرفتی ایشان بود.
امام جمعه موقت قم ادامه داد: نکته چهارم در خصوص مرحوم خسروشاهی این بود که ایشان اهل قلم بود و به‌ویژه به زبان فارسی می‌نوشت. باز این‌ها در عصر ما این‌قدر فضیلت بزرگ به شمار نمی‌آید گرچه امروز هم فضیلت است. اینکه کسانی از بیان خوب برخوردار باشند، از قلم متقن و روان علمی برخوردار باشد، اینکه بتواند به چند زبان بنویسد این‌ها همه امتیاز است.
عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه به پنجمین ویژگی مرحوم استاد خسروشاهی اشاره کرد و گفت: ایشان یک رویکرد تاریخی و تحلیل تاریخی خوبی داشت و بخشی از آثار ایشان و بسیاری از گفته‌ها و سخنان ایشان برمی‌گردد به اینکه وی به مسائل تاریخی خیلی توجه داشتند و به گوشه‌های مختلفی از تاریخ اهتمام و دقت‌ نظرهای خوبی داشتند که البته این رویکرد همچنان در فضای حوزه‌ ما مقداری ضعیف است.
مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: تاریخ علم همین تاریخ علوم اسلامی‌مان است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و حتی در مباحث فقهی هم لازم است که افراد تاریخ را بدانند. مرحوم حضرت آیت‌الله  بروجردی روی این موضوع خیلی تأکید داشتند که تاریخ مسئله، سابقه مسئله در عام، در خاص، در صدر اول، این‌ها خیلی روی اجتهاد تأثیر می‌گذارد. مرحوم شهید مطهری در همین اصول فلسفه و روش رئالیسم، یکی از امتیازات ایشان این است که یک بحث فلسفی را از عمق تاریخی‌اش می‌گیرید، جلو می‌آید و در این تاریخ نشان می‌دهد که تطورات بحث چگونه بوده است و در جایی اشاره می‌کنند که اگر کسی این تاریخ نظریات فلسفه را از یونان بگیرد تا امروز بررسی کند، آن‌وقت می‌فهمد که در دوره اسلامی، در فلسفه اسلامی، در حکمت مشاء، اشراق و متعالیه چه برگ‌هایی در این مباحث افزوده شد.
عضو فقهای شورای نگهبان اظهار کرد: نکته ششم اینکه مرحوم خسروشاهی اهل تحول و با گرایش قوی و مثبت به تطور نهضت اسلامی بودند و با امام رابطه قوی داشتند و نگاه ایشان به نهضت و تغییراتی که باید در نظام‌های امروز داده بشود، نگاه جدی بود و ایشان در جریانی که دلداده این تطور بزرگ نهضت اسلامی و انقلاب اسلامی است تعریف می‌شوند.
وی ادامه داد: آثار و نقطه‌نظرات استاد خسروشاهی، نشان‌دهنده این مسأله است که مرحوم خسروشاهی نوگرا و نواندیش بود؛ اما نوگرایی و نواندیشی ضابطه‌مند و در چارچوب و همین روح و رویکرد ایشان در آثارشان و در ویژگی‌های قبلی این را نشان می‌دهد با پایبندی به اصول و قواعد، نوگرایی و نواندیشی داشت.
آیت‌الله اعرافی خاطرنشان کرد: درباره ایشان طرح‌های تحقیقاتی اجرا و یک بازشناسی و تحلیل بیشتری هم پرداخته شود که انشاءالله محققان و نویسندگان این کار را انجام خواهند داد.

  استاد  خسروشاهی عمر خود را صرف گسترش فرهنگ تقریب کرد
حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب هم در این  وبینار اظهار داشت: استاد  سید‌هادی خسروشاهی یک اعجوبه در تاریخ معاصر است. او از علمای واقعی و به‌حق بود و شهرت جهانی داشت.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: استاد  سید‌هادی خسروشاهی از پیشگامان تقریب در سطح بین‌المللی بود.  وی از آغاز جوانی ارتباطات بین‌المللی خود را شروع کرد. به خاطر دارم در قبل از انقلاب آیت‌الله واعظ‌زاده خراسانی، کنگره هزاره شیخ طوسی را در مشهد برگزار کرد و صدها عالم بزرگ از جهان در آن اجلاس حضور داشتند، مرحوم خسروشاهی هم از فعالان برگزار کننده آن اجلاس بود و به‌خوبی آن را مدیریت می‌کرد و مفاخری را که در آن اجلاس شرکت کرده‌ بودند را به قم و شهرهای دیگر آورده و آنها را با مذاهب اسلامی آشنا می‌کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب تصریح کرد: مرحوم استاد  خسروشاهی در نوشتن دست توانایی داشت و به خوبی جمع‌بندی می‌کرد و با تمام علمای بزرگ ایران هم ارتباطات بسیار نزدیکی داشت. او هم هم‌شهری و هم شاگرد و دوست صمیمی مرحوم علامه طباطبایی بود و با آن بزرگ مرد حشرونشر زیادی داشت و یکبار هم تمام آثار ایشان را چاپ کرد.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب اذعان کرد: استاد  خسروشاهی با بزرگترین علما که در صدر آنها حضرت امام (قد) بودند، روابط نزدیکی داشت و در مشکلاتی که در اول انقلاب پیش آمد، تلاش‌های فراوانی کرد.
وی، تصریح کرد: استاد  خسروشاهی همواره تلاش می‌کرد تفکر انقلابیون جهان را به حوزه علمیه قم منتقل کند. او انسانی پخته، متواضع و بزرگ بود و در دفاع از حقیقت، نترس و در شجاعت کم‌نظیر بود.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب اذعان داشت: ما امروز برای انتقال فرهنگ بین نسلی احتیاج به بزرگانی داریم که بتوانند فرهنگ نسل گذشته را به نسل بعدی منتقل کنند، اگر استاد  خسروشاهی نبود چه کسی تفکر حسن البنا، سید قطب، سید جمال‌الدین اسدآبادی، محمد عبده و تفکر بیداری اسلامی ۱۵۰ سال قبل مصر را به ایران منتقل و آن قدر قدرتمندانه از آن دفاع و تبیین می‌کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب با اشاره به فعالیت‌های انقلابی و بیدارگرانه مرحوم استاد خسروشاهی در جهان اسلام، اذعان کرد: مرحوم خسروشاهی در نوع خود بی‌نظیر بود. من توفیق داشتم که از رفقای حلقه اول وی به حساب بیایم، زمانی‌که دانشگاه ادیان تأسیس شد به میان میدان آمد و توانست با همکاری علمی، تبادل اخبار، حضور فعال خود در نشست‌ها به‌خصوص نشست مربوط به امام موسی صدر، به محفل علمی ما رونق دهد و در این عرصه نقش‌آفرینی کند.
وی در پایان گفت: با بررسی در کتاب‌ها و اقدامات ایشان متوجه می‌شویم که تا چه میزان از عمر پربرکت خود را صرف علم و دانش و گسترش فرهنگ تقریب کرد.

  وحدت‌گرایی ویژگی ممتاز استاد خسروشاهی بود
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی نیز در این وبینار اظهار کرد: وحدت‌گرایی همیشه در تاریخ ایران توسط علما وجود داشته است اما بعد از انقلاب اسلامی رنگ و بوی ویژه‌ای به خود گرفت و با توجه به فعالیت‌های تقریبی مرحوم خسروشاهی این فعالیت‌ها با تجربه‌ای که داشت با جدیت توسط ایشان دنبال شد.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: وحدت بین امت اسلام یکی از شاخص‌های انقلاب اسلامی بود که استاد خسروشاهی به عنوان یک چهره روحانی فعال در عرصه فرهنگی توانست نقش بسزایی را ایفا کند.
عضو خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: استاد خسروشاهی مصداق بارز تقریب مذاهب اسلامی بود و با توجه به مطالعات تاریخی که داشت توانست به دستاوردهای اندیشه‌ای ارزشمند دست یابد و نگاه تازه‌ای را میان علمای جهان اسلام و بلاد اسلامی برقرار کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی تصریح کرد: مرحوم خسروشاهی با بسیاری از مصلحان جهان اسلام آشنا بود و زندگی‌نامه آنان را خوانده بود و چهره‌های معاصر را به‌خوبی می‌شناخت برای وی فرقی نداشت که عرب باشد یا عجم، مهم هدفی بود که دنبال می‌کرد.
استاد حوزه علمیه قم تأکید کرد: مرحوم خسروشاهی «اهل نقد منصفانه بود»، فردی بود که ایستا نبود و پویا بود. قدرت تحلیل خلاقی داشت و در خصوص مسائل روز جهان اسلام و با مطالعات تاریخی که داشتند، به بهترین نحو ممکن تحلیل می‌کردند.
وی ادامه داد: استاد خسروشاهی، به عنوان یک چهره تکامل یافته عرصه تقریب، با مبانی دقیقی که داشتند، افق‌های ارزشمندی را در مسیر تقریب مذاهب اسلامی ایجاد کردند.

  استاد  خسروشاهی شخصیتی برجسته و از رجال علم بود
​​​​​​​مولوی نذیر احمد سلامی عضو شورای‌عالی مجمع جهانی تقریب  نیز در این وبینار اظهار داشت: استاد  خسروشاهی یک شخصیت علمی به‌دور از تعصب و دگرپذیر بود که اگر ما چنین افرادی را بیشتر در جامعه داشتیم به امر وحدت اسلامی خیلی کمک می‌شد.
عضو خبرگان رهبری با اشاره به آشنایی خود با مرحوم استاد خسروشاهی از طریق مجله مکتب اسلام، گفت: وقتی نوشته‌های ایشان را مطالعه می‌کردم، برداشتم این بود که این شخص یک انسان ارزشمند و تقریبی و دگرپذیر و انسانی است که می‌شود از معلومات و نوشته‌های ایشان در ارتباط با وحدت امت اسلامی و زدودن تعصبات خشک و جاهلی استفاده کرد.
مولوی احمد سلامی گفت: استاد  خسروشاهی از دنیا رفته، اما افکار و اندیشه‌های ایشان پیرامون وحدت امت و دگرپذیری و سعه صدر باقی مانده و دوستان و افراد تقریبی و افرادی که به‌دور از تعصبات خشک و جاهلانه هستند، می‌توانند از نوشته‌های وی استفاده کنند و با بهره‌گیری از تفکرات ایشان در امر وحدت امت اسلامی بهره ببرند.

  استاد  خسروشاهی شخصیتی تقریبی بدون تعصب بودمولوی اسحاق مدنی نیز در این وبینار اظهار داشت: در سفری که با استاد  خسروشاهی به پاکستان داشتم، دیدم که ایشان در آنجا با خیلی‌ها مأنوس است و طوری برخورد می‌کرد که گویی مدت‌ها یکدیگر را می‌شناسند؛ آنها هم استاد  خسروشاهی را تحویل می‌گرفتند و وی را یک فرد تقریبی به تمام معنا و بدون تعصب می‌دانستند.
عضو شورای‌عالی مجمع جهانی تقریب با بیان اینکه استاد  خسروشاهی انسان بسیار دوراندیشی بود، تصریح کرد: استاد خسروشاهی کتاب‌های اخوان المسلمین را خوب مطالعه و نقد می‌کرد؛ آنها هم گفته‌های ایشان را نقد می‌کردند. این فعالیت‌های صمیمی ایشان همان چیزی است که همه ما باید در رابطه با مشترکات اسلامی و در راستای آن هدف بزرگ که حفاظت از اصل و ریشه اسلام است داشته باشیم.
مولوی اسحاق مدنی در پایان گفت: امیدواریم دیگر عزیزان نیز به این نوع افراد تأسی کنند و راه ایشان را ادامه دهند و همیشه ذکر خیری هم از آنها بشود چون این‌ها به نوعی راه را برای ما هموار کردند و انشاءالله چنین شخصیت‌هایی روز به روز بیشتر شوند و وحدت واقعی را برای همه با عمل ثابت کنیم.